Erzurum: Gürcü Mehmet Paşa Camii
Gürcü Mehmet Paşa Camii; Erzurum’un Yakutiye İlçesi, Sultanmelik Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Yaya olarak ve şehrin farklı noktalarından toplu taşıma araçları ve özel araçlarla ulaşım sağlanmaktadır.
Caminin giriş kapısı üzerinde sülüs yazılı mermer kitabesine göre 1648 (H.1058) tarihinde Erzurum Valisi Gürcü Mehmet tarafından yaptırılmıştır. Kitabeden anlaşıldığı üzere cami daha önce burada yapılmış olan Saltuklu Döneminden kalma harap mescidin yerine yapılmıştır. Yine caminin inşa edildiği zaman şehrin surları dışında kaldığını kitabesi haber vermektedir.
Plan olarak ahşap destekli düz tavanlı camiler grubuna giren caminin inşasında kesme taş ve moloz taş malzeme kullanılmıtır. Son cemaat yeri de düz tavanlıdır. Ahşap destekli yedi kemer üzerine oturmuştur. İçer girintili olan giriş kapısı sivri kemerlidir. Girişin üzerinde bir mahfili bulunur. Düz ahşap tavanlı üst örtüyü dört ahşap direk taşımaktayken taşıyıcıların arasındaki bölüm yükseltilerek ikinci bir kademe meydana getirilmiştir.
Cami, kuzey ve güney cephelerindeki dikdörtgen şekilli ikişer penceresiyle aydınlatılmaktadır. Etrafı silmelerle sınırlandırılan mihrabı beş yüzeylidir. Yanlarda sütunceler yerleştirilmiş olan mihrabın altı sıralı mukarnas kavsaralı nişi vardır. Mihrap nişinde dört satırlık bir ayet kitabesi yapılmıştır. Geometrik bezemeli ahşap minberine mihrabın yanında yer verilmiştir. Kuzeybatı köşesindeki minareye son cemaat yerinden girilir.
Tek şerefeli minaresi kare bir kaide üzerine oturur. Silindir gövdeli minarede tuğlaların farklı sıralı dizilişiyle bezeme yapılmıştır. Şerefenin altı da mukarnas kavsara ile bezenmiştir. Caminin avlusunda bulunan mezar ise şehidesine göre 1879 yılında vefat eden Erzurum Müftüsü Hemşinli Hacı Ali Avni Efendiye aittir. GEEAYK tarafından 13.11.1976 A-188 tescil edilmiştir.
