Tokat: Kesikbaş Camii ve Türbesi
Kesikbaş Camii ve Türbesi; Tokat’ın Turhal İlçesi, Pazar Mahallesi, Sulu Sokak üzerinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.
Cami, değişik zamanlarda yapılan ilavelerle bugünkü durumunu almıştır. Yapının değişik yerlerinde olmak üzere toplam beş kitabesi vardır. Bu kitabelerden harimin batısında yer alan mermer kapıdaki kitabeye göre cami, Şeyh Hacı Mustafa Efendi tarafından H.1172 (M.1759) yılında inşa edilmiştir.
Caminin güneyindeki imam odasında yer alan otuz satırlık kitabe, 1901-1902 tarihlidir ve Turhal’ın ilk müftüsü Mustafa Lütfi ile ilgilidir. Diğerleri ise yapıdaki onarım ve eklemeleri gösteren kitabelerdir. Harimin kubbeyle örtülü kare planlı merkezi mekanı, yuvarlak kemerli açıklıklarla doğu ve batıya doğru genişletilmiştir. Bu bölümlerden batıdaki bölüm iki küçük kubbeyle, doğudaki beşik tonozla örtülmüştür.
Harimdeki mermer mihrap ve minber, sade profillerle dekore edilmiştir. Kubbe iç yüzeyi, kemer ve pencere konturları 19. yy. özellikleri taşıyan kalem işi bezemelerle süslenmiştir. Kuzeybatı köşede yer alan sekizgen kaideli, silindirik gövdeli minare, kitabesine göre H.1175 (M.1761-62) tarihlidir.
Minarede düzgün kesme taş kullanılmış olması, içten ve dıştan sıvanmış ve içerisi kalemişleriyle süslenmiş caminin de aynı malzemeyle inşa edilmiş olabileceğini akla getirmektedir. Caminin güneybatısındaki kare planlı, tromp geçişli kubbeyle örtülü türbe, son onarımlarda çini ve kalemişleriyle bezenmiştir. Türbede Şeyh Hacı Mustafa Efendi, ailesi ve Şeyh Abdullah Kesikbaş’a ait sandukalar yer almaktadır.
