Tarihi Kentlerin Kesişme Noktası ‘Bayramiç’
Tarihi ve doğal güzellikler açısından çok önemli bir nokta bulunan Çanakkale, birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Çanakkale ili sınırları içerisinde birçok tarihi kent bulunmaktadır.
Çanakkale Bayramiç’te bu tarihi kentlerin bulunduğu önemli merkezlerdendir. Haber Kaos ekibi olarak Bayramiç’te yer alan tarihi kentleri sizler için derledik:
Skepsiz Antik Kenti: Kentin ilk yerleşim yeri Bayramiç ilçesinin 18 Km. güneydoğusundaki Evciler Köyü idi. Sonradan Bayramiç’in 10 Km. doğusundaki Kurşunlu Köyü’nün bulunduğu yere taşınmış olup iki yerleşme merkezi arası 11 Km.dir. Her iki Skepsiz’in de ne zaman kurulduğu, ne zaman yer değiştirdiği tam bilinmemektedir. Ancak adının Helen dilinden gelmesi, kuruluşunun Troas içlerine Aiolialı Helenlerin göç etmeye başladığı çağdan önceye gitmediğinin belirtisidir. Bu kuruluş olasılıkla M.Ö. 6. Yüzyıl başına , yer değiştirme ise M.S.1. yüzyıla denk gelmektedir.
Yazılı kaynaklarda, yörede yüksek surlarla çevrili bir kale ve Athena tapınağı olduğu bildirilmektedir. Bayramiç İlçesi kurulurken, bu kentin mimari kalıntıları kullanıldığından kent yok olmuştur. Yörede yeterli bir araştırma yapılmamıştır.
Gergis Antik Kenti: Gergis’in bulunduğu yer günümüzde kesinlik kazanamamış, bu konuda bazı iddialar ortaya atılmıştır. J.M.Cook,Gergis’in Bayramiç’ten 14 km. daha kuzeydeki Karıncalı köyü yolu üzerinde bir tepede olduğunu söyler.
Gergis sözcüğünün sonundaki ıs takısı Bilge Umar’a göre Hellen eklemesidir. Ayrıca Gerga’nın Hellen dilinde bir anlamı olmadığını da belirtir. Xenephon’da da ismi geçen Gergis’i Herodotos da Troas bölgesinin yerli halkı olan Troia’lılarla aynı soydan geldiği düşüncesindedir.
Kaynaklara göre surlarla çevrili kentte en tepede bir Athena mabedi vardı. Skepsis’in kadın Satrabı Mani’nın hazinesini burada sakladığına dair bir rivayet vardır. Kentin bulunduğu yer olarak iddia edilen alanda devşirme taşlar dışında belirli bir kalıntı ile karşılaşılmamıştır .
Pınarlıtaş (Pıynarlıtaş): Evciler ile güneyindeki Kızıltepe arasında kalan Karanlık Dere yakınlarında yer almaktadır. Bugün yüzeyden bazı duvar kalıntıları ve pişmiş toprak tanrıça figürinlerine ait parçalar görülebilen yerleşim olasılıkla bir kutsal alanla ilişkili olmalıdır.
Palaiskepsis Antik Kenti: Tongurlu Köyü kuzeyindeki İkizce (=Ekizce) Tepesi üzerinde yer almaktadır. Menderes nehrinin kuzeyindeki en büyük yükseltilerden biri olan Ekizce tepesinde de büyük ve küçük olmak üzere iki tepe bulunmaktadır. A.D.Mordtmann tarafından 1850’lerde ilk araştırmalar yapılan İkizce’deki kalıntıların hangi kente ait olduğu uzun süre tartışılmış, Skepsis’in yerinin kesinlik kazanması sonrasında buranın da Palaiskepsis (=Eskiskepsis) olduğu kabul edilmiştir (Mordtmann 1925: 325).
Palaiskepsis’in kimler tarafından ve ne zaman kurulduğu bilinmemesine karşın, Strabon, önceleri Palaiskepsis’te yaşayan yerli halkın daha sonra Skepsis’e göç ettiğinden söz etmektedir (Strabon XIII,1,52). Palaiskepsis’i 1967’lerde gezen J.M.Cook, İkizce’de çok köşeli taşlardan yapılmış duvarları bulunan bir sur kalıntısı ile oldukça erken dönemlere ait çanak çömlek parçalarına rastlar.
Marpessos Antik Kenti: Kelime anlamı olarak “Marpessa’nın Kenti” anlamına gelen Marpessos konusundaki bilgilerimiz Step Byzantius ve Pausanias’ın anlatımlarından kaynaklanmaktadır. Bunlara göre yerleşim Pıtıreli ile Zeytinli ve Zerdali Köyleri arasında yer almaktadır. 1890 larda ilk R.Kiepert tarafından araştırılan yerleşimden günümüze kadar önemli kalıntı gelmemiştir (Başaran 2002: 55).
Kleandria Antik Kenti: J.M. Cook ,Kayalıdağ ile Künktaşı Dağı arasında kalan Kursak Çay Vadisinde oldukları düşüncesindedir.Bu durumda Gordos Söüğütgediği ile Hacıbekir Köyleri arasında olmalıdır. Ancak bu bölgede henüz ayrıntulı olarak araştırılmış değildir (Prof.Dr. Cevat Başaran).
Kenchreai Antik Kenti: Kenchreai Bizans Çağında Homeros’un doğum yeri olarak saygı görmesiyle önem taşımaktadır. İlk A.Brückner tarafından sözü edilen Kenchreai Ballı Dağı üzerinde tanımlanmaktadır. Choiseul -Gouffier ise Çığrı Dağının üzerinde bulunduğunu kabul etmektedir. Yeri konusunda antik yazarlarca tam bir fikir birliği bulunmaktadır.
Gordos Antik Kenti: J. M.Cook ,Kayalıdağ ile Künktaşı Dağı arasında kalan Kursak Çay Vadisinde oldukları düşüncesindedir.Bu durumda Gordos Söüğütgediği ile Hacıbekir Köyleri arasında olmalıdır. Ancak bu bölgede henüz ayrıntulı olarak araştırılmış değildir.
Andeira Antik Kenti: Antik çağdaki adıyla tanıdığımız ancak bugün kesin yerini bilemediğimiz kent hakkındaki bilgilerimiz Strabon’un anlatımlarına dayanmaktadır (Strabon XIII,1,56).
Strabon Kazdağı eteklerindeki yerleşimleri sıralarken, Skepsis’ten sonra, Andeira, Pionia ve Gargara topraklarına gelindiğini belirtmektedir. Bu durumda oldukça küçük bir yerleşim olan ve daha çok kutsal alanıyla adından söz ettiren Andeira, şimdiki Evciler ile Çavuşlu arasında yer alan yer alan bir dere yatağında bulunmalıydı.