Tunceli: Uzun Hasan Türbesi

Uzun Hasan Türbesi; Tunceli’nin Çemişgezek İlçe Merkez sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

İlçesinin girişinde bir kaya üzerinde bulunan bu türbenin giriş kapısı üzerinde 1572 yılında yapıldığı yazılıdır. Ancak bu türbenin Uzun Hasan’a ait olduğu da tartışmalıdır. İki satır halindeki sülüs yazılı kitabesi:

“Emre bi’imareti hazihi ravzatu’ş-şerifil merhumaril makfurâni
Ve cihan Şah Beg İbna Muhammed Şah Beg bin Behlül Beg bin fi sene 980 (1572).”

Bu mübarek türbenin yapılmasını….. oğlu Behlül Beg oğlu Mehmet Şah Beg’in merhum ve magfur iki oğlu…….. Beg ve Cihan Şah Beg 980 (1572) yılında emretti.

Bu kitabeden anlaşıldığına göre, türbe iki kişi için yapılmıştır. Tek sanduka halinde bulunan ve birbirine karışık olarak sanduka içerisine konan kemiklerin buraya sonradan yerleştirildiği sanılmaktadır. Orhan Tunçer’e göre bu iki kişi türbeyi yaptırıp buraya gömülmelerini vasiyet etmiş olmalıdırlar.

Bir bakıma arzuları gereği öldükten sonra türbe yaptırılıp buraya nakledilmiş olabilirler. Ancak bunu kendilerinin emrettiği de açıktır. Yine Orhan Tunçer bu kişilerin Arap veya Safevi olmayıp, buradaki Türkmen beylerinden olduklarını ileri sürmüştür.

Paylaşın

Tunceli: Meydan Çeşmesi

Meydan Çeşmesi; Tunceli’nin Çemişgezek İlçesi, Ulukale Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Köy meydanında bulunan bu çeşmenin kitabesi bulunmamaktadır. Bu nedenle yapım tarihi ve banisi bilinmemektedir.

Yapı üslubundan XVI. yüzyılın sonu veya XVII. yüzyılın başlarında yapıldığı sanılmaktadır. Çeşme kesme taştan olup, köşe sütunlarına oturan sivri kemerlidir.

Aynı zamanda da eyvan şeklindeki bu çeşmenin yan duvarları kemerli nişlerle hareketli bir konuma getirilmiştir.

Eyvan duvarı iki renkli kesme taştan yapılmıştır. Çeşme içerisinde iki maşrapa musluğu ve bir de taş yalak bulunmaktadır

Paylaşın

Tunceli: Hamam-I Atik (Eski Hamam)

Hamam-I Atik (Eski Hamam); Tunceli’nin Çemişgezek İlçe Merkezi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Çarşı içinde yer alan yapının girişindeki Türkçe ve Arapça iki yazıttan hamamın, 15. yüzyılda yapıldığı, 18. yüzyılda da onarım gördüğü anlaşılmaktadır.

Hamam giriş kapısı üzerindeki üç satırlık ilk kitabe Arapça’dır. Kitabede; “Fi eyyami’s Saltanat-ı Sultani-l azam melik-i ri kabi-l ümem Sultan-ı Selatin-i Irak-ı vel-acem zillullahi fi-l-alem Ebu Muzaffer Yakub Bahadır Han. (Bu yapı büyük sultan, ümmetin koruyucusu, Irak ve Acem sultanlarının sultan, yeryüzünde Allahı’ın gölgesi Ebu Muzaffer Yakub Bahadır Han’ın zamanında yapıldı.)

Çok tahrip olan dört satırlık ikinci kitabe Türkçe’dir. Buradan yapının (H.1176) 1762-63 yıllarında Hacı Ali Ağa tarafından onarıldığını anlamaktayız. Çemişgezek’te uzun süre egemen olmuş Akkoyunlular döneminden kaldığı kesinlikle bilinen tek yapıdır.

Kesme ve moloz taşla tuğla karışımı hamamda, orta kubbeli bölüm ile yanlarda buraya açılan beşik tonozlu mekânlardan oluşmaktadır. Köşelerde ise giriş ve ılıklığa geçişi sağlayan küçük kubbeli bölümler yer alır. Ortada beşik tonoz, yanlarda kubbeli bölümlerin oluşturduğu ılıklıktan, soyunmalıkla aynı plandaki sıcaklığa geçilir. Sıcaklığın beşik tonozlu mekânına açılan külhan, yapı boyunca uzanmaktadır.

Paylaşın

Tunceli: Hatun Köprüsü

Hatun Köprüsü; Tunceli’nin Pülümür İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. İlçe merkezine 3 km mesafedeki köprüye şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

İki ayağı arasındaki mesafesi yaklaşık olarak 8 m. olan, 12,60 m. uzunluğa, 2,50 m. genişliğe ve 5,50 m. yüksekliğe sahip olan ve yapılış tarihi kesin olarak bilinmeyen, ancak Selçuklu döneminden kalma olduğu sanılan bu kemer köprü, yılların yıpratıcı etkisi ile tahribata uğramıştır. Köprü moloz taştan ve tek gözlü olarak yapılmıştır. Köprü yakınında kaleye su taşımak için bir çıkış yolu bulunmaktadır.

Bu köprü ile ilgili bir söylence bulunmaktadır. Bu söylenceye göre; Pülümür Çayı üzerinde bir hanım tarafından bir su kemeri yapılması istenmiş, kemer ve yanındaki köprünün yapımı için bir taşçı ustası görevlendirilmiştir. Bir de şart koşmuştur.

Köprünün yapımında kullanılacak taşlar Tercan’dan getirilecek ve taşlar ne bir eksik, ne de bir fazla olacaktır. Bu şekilde eksiksiz tamamlandığında usta ile evleneceğini, aksi halde de ustanın boynunu vurduracağını söylemiştir. Taşçı ustası belirlediği sayıdaki taşları eksik ve fazla olmadan köprüyü tamamlamış ve hanımla da evlenmiştir.

 

Paylaşın

Tunceli: Elti Hatun Camii

Elti Hatun Camii; Tunceli’nin Mazgirt İlçesi, İslam Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Caminin iki kitabesi bulunmaktadır. Camin taç kapı üzerine bulunan ve bugün okunamayacak şekilde tahrip olan yazıtından yapının 1252 yılında Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’ın kız kardeşi Elti Hatun adına yapıldığı anlaşılmaktadır.

Kuzey cepheye bitişik çeşme üzerinde yer alan ikinci kitabede; “Hazihi-i aynu rahmeten ve gaysen şeb dethan kermad-din zuhra fe cemiul-enumi tehdi lehuş şükre ve rabbin sima kallihücera.”(Bu çeşme bir rahmet yardımı olmak için yapılmıştır. Bütün yaratıklar O’na teşekkür hediye etmektedirler. Semanın rabbi ona bol ihsan etsin.)

Kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen plan şeması gösteren caminin tamamı kesme taş malzeme ile inşa edilmiştir. Doğu cepheden girişi bulunan yapı, dikdörtgen harim ve bunu kuzeyine bitişik, dört yönden kapalı kare son cemaat yerinden oluşmaktadır. Güneydeki altıgen mihrap çıkıntısı ile son cemaat yerinin kuzeyindeki çeşme, yapıya devinim kazandırır.

Derin bir niş biçimindeki çeşme çıkıntısı, beş sıralı mukarnaslarla bezelidir. Mahfil kapısı ise mukarnaslar dışında yalındır. Ana mekândan daha yüksek olan son cemaat yerinin en önemli bölümü, doğudaki iç içe iki niş biçimindeki taç kapısıdır. Tonoz örtülü son cemaat yerinden taç kapıyla yine tonoz örtülü üç bölümlü ana mekâna girilir. Yapıdaki pencereler oldukça düzensizdir.

Paylaşın

Tunceli: Hamidiye Medresesi

Hamidiye Medresesi; Tunceli’nin Çemişgezek İlçe Merkezi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Hamidiye Medresesi’nin kitabesinde, 1861-1862 yıllarında, Sultan II. Abdülhamit zamanında yapıldığı anlaşılmaktadır.

Bazı kaynaklar, Medresenin temellerinin Selçuklu dönemine ait olduğu yazılmıştır. Ayrıca Başbakanlık arşivinde bulunan 1526 tarihli bir belgede Süleyman Bey Medresesi ismi ile bir yapıdan söz edilmekte olup, bu yapı günümüze gelememiştir.

Büyük olasılıkla Hamidiye Medresesi bu medresenin üzerine yapılmıştır. Medrese kesme taştan dikdörtgen planlı olarak yapılmıştır. Avlu etrafında medrese odaları sıralanmıştır.

Odaların dışa açılan pencereleri yuvarlak kemerlidir. Sonraki dönemlerde medresenin üzerine ikinci bir kat eklenmiştir. Her iki kat arasındaki mimari uyumsuzluklar ve dönem farkı da açıkça görülmektedir.

Cumhuriyet döneminde bir süre Adliye binası olarak kullanılan Hamidiye Medresesi, halen konut olarak kullanılmaktadır.

Paylaşın

Tunceli: Yeni Hamam

Yeni Hamam; Tunceli’nin Çemişgezek İlçesi, Çukur Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Miladi 1701-1702 yılları arasında Hacı Bayramoğlu Hüseyin adında bir kişi tarafından inşa ettirildiği belirtilen bu yapının güney cephede bulunan giriş kapısı alınlığı üzerinde dikdörtgen pano içerisine yerleştirilen iki satırlık kitabe vardır.

Kitabede; “Kad benâ hâzihi-l-hammâmi’l-mübâreketi sâhibu’l-hayrat El Hac Hüseyin bin Bayram tekabbe’lallâhu hayrâtihi sene 1113.” (Bu kutlu hamamı hayır sahibi Hacı Bayram oğlu Hüseyin -Allah hayrını kabul etsin- 1113 senesinde bina etti.), yazmaktadır.

Doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen plan üzerine inşa edilmiş olup, soğukluk, sıcaklık, ılıklık ve külhan bölümlerinden oluşmaktadır. Yapı düzgün kesme taş ve tuğla malzeme ile inşa edilmiştir. Günümüzde beden duvarlarının büyük bir kısmı toprak altında kalan yapıdan, güneydeki giriş kapısı ve doğu yönde az da olsa soğukluk kısmının cephesi belirgindir.

Paylaşın

Tunceli: Sivdin Köprüsü

Sivdin Köprüsü; Tunceli’nin Çemişgezek İlçesi, Sivdin Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Karar Deresi üzerinde kurulan iki köprüden biridir. Diğeri Levendik Köprüsüdür. Selçuklular tarzında sivri tek kemerlidir. Kenar ayakları, iki kıyıdaki kayalara oturtulmuştur.

Yüksekliği 6.5 metre, üstten uzunluğuysa 18-20 metredir. Köprünün sivri kemeri, kesme taş ve diğer yerleri ise şekilsiz taşlardan yapılmıştır. Korkuluk duvarları moloz taştandır. Sivdin köprüsü, 12. ya da 13. Yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. Kitabesi yoktur.

Yapının önemli bir özelliği de şanşenli Harput evlerinde olduğu gibi dışa taşan tahtalı zeminin, duvara ağaç direklerle tutturulmasıdır. Duruma bakılırsa köprünün üst geçit zeminini, ilave tahtalarla yanlara taşınarak genişletilmiştir.

Paylaşın

Tunceli: Süleymaniye (Kale) Camii

Süleymaniye (Kale) Camii; Tunceli’nin Çemişgezek İlçesi, Kale Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Caminin yapım tarihini veren herhangi bir kitabe olmadığı gibi tarihi kaynaklarda da yapı hakkında bilgi bulunmamaktadır. Yapı plan, malzeme ve teknik özellikleri itibariyle değerlendirildiği takdirde Büyük Selçuklularla başlayan ve Artuklularla devam eden Bölgesel mimari tarzını yansıtmaktadır.

Yörede “Çaldıran Savaşı”ndan (1514) sonra Yavuz Sultan Selim tarafından Pir Hüseyin’e verilen Çemişgezek’te yapılaşmanın arttığını bilmekteyiz. Bu nedenle Süleymaniye Camisinin muhtemelen XV. ya da XVI. Yüzyıllarda inşa edilmiş olduğu söylenebilir. İlçedeki tarihi eserler arasında en büyük yapı olan caminin mimari özellikleri Selçuklu tarzını yansıtmaktadır. Arazinin özelliğinden dolayı birkaç basamak inilerek esas mekâna varılır.

Bu cami XVIII yüzyılda yeniden yapılırcasına onarılmış ve orijinalliğini bütünüyle yitirmiştir. Kitabesi günümüze gelemediğinden yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır Caminin sadece kapısı aslını koruyarak günümüze kadar kalmıştır.

Caminin tek parça tuğladan inşa edilen ve orijinal yapısından kalan tek şerefeli ve oldukça geniş çaplı olan çinili minaresi ise tamamen sıvanmış ve bu özelliğini büyük ölçüde yitirmiştir. Bu bakımdan minareden yola çıkarak yapımını tarihlendirmek de mümkün olamamıştır. Cami kesme taş ve moloz taştan dikdörtgen planlı olarak yapılmıştır. Üzeri toprak dam ve çatı ile örtülüdür. İbadet mekânında dikkati çeken bir özellik görülmemektedir.

Paylaşın

Tunceli: Çemişgezek Kalesi

Çemişgezek Kalesi; Tunceli’nin Çemişgezek İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şahsi aracınızla veya kent merkezden kalkan ilçe servisleriyle ulaşım sağlayabilirsiniz.

İlçe merkezinin batısında Tahar Çayı kenarında bir tepe üzerinde yapılan kalenin bir duvarından küçük bir kısım günümüze kadar kalmıştır.

Kesme ve moloz taştan yapılan kalenin ne zaman inşa edildiği bilinmemektedir. Bizans İmparatoru İoannes Tzimitshes’in doğum yeri olduğu için ilçenin adında olduğu gibi kale de adını buradan almaktadır.

Kale, tarih boyunca birçok kez kuşatılmış, kent ve kale uzun kanlı savaşlara sahne olmuştur. 1474 yılında Memlükler, uzun bir savaştan sonra kaleyi ele geçirerek halkını esir almışlar ve beraberinde götürmüşlerdir.

Paylaşın