Salah Birsel kimdir? Hayatı, Eserleri

14 Kasım 1919 yılında Balıkesir’in Bandırma İlçesi’nde dünyaya gelen Salah Birsel, 10 Mart 1999 yılında İstanbul’da yaşamını yitirdi. Ortaöğrenimini İzmir’de Saint Joseph Fransız Okulu ve İzmir Erkek Lisesi’nde tamamladı. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne girdi. 2 yıl sonra aynı üniversitenin Edebiyat Fakültesi Felsefe bölümüne geçti, 1948’de mezun oldu.

Haber Merkezi / 1943-1949 arasında İstanbul Nişantaşı Ortaokulu’nda Fransızca öğretmenliği, 1953-1956 arasında iş müfettişliği, 1956-1960 arasında Edebiyat Fakültesi Kütüphane Müdürlüğü, 1960-1973 arasında Türk Dil Kurumu Yayın Kolu Başkanlığı yaptı.

İlk şiirleri 1937’de “Gündüz” dergisinde yayınlandı. 1940-1950 arasında “İnkılapçı Gençlik”, “Sokak”, “İnsan”, “Seçilmiş Hikayeler” gibi dergiler şiirlerine yer verdi. “Yenilik”, “İnsan”, “Sokak” ve “Nokta” dergilerinin yayını çalışmalarına katıldı. Şiirleri öncelikle zekaya, ince alaya dayanan yergi ağırlıklı şiirler. Garip ve İkinci Yeni akımlarını kendine göre yorumlayarak uzaktan izledi.

Şiirlerinde halk şiirine yaklaşan bir söyleyiş yöntemine ulaştı. Yalın üslubu, hoşgörülü konu seçimleri ve ince alaylı yaklaşımıyla, kendine özgü farklı bir yerde bulundu.

Asıl ününü 1970’lerde peş peşe yayınlanan “denemelerle” kazandı. Günlük konuşma dilinde pek az bilinen sözcük ve deyimlerden başka, kendi yarattığı ilginç deyişleri de sıkça kullandığı ve anlatımına egemen kıldığı alaycı tavrıyla bu denemelerde özgün bir üslup yarattı.

“Salâh Bey Tarihi”ni oluşturan “Kahveler Kitabı”, “Ah Beyoğlu, Vah Beyoğlu”, “Boğaziçi Şıngır Mıngır”, “Sergüzeşt-i Nono Bey”, “Elmas Boğaziçi” ve “İstanbul-Paris” kitaplarında, geçmişin İstanbul kahvelerini, Beyoğlu ve Boğaziçi’nin sanat çevrelerini anlattı.

1990’larda büyük bir coşkuyla tekrar şiire döndü. İroni ve humor özellikleri taşıyan şiirleriyle modern şiirimizi tema ve dil bakımından demokratlaştırdı, geliştirdi.

Eserleri;

Şiir; Dünya İşleri, Hacivatın Karısı, Ases, Kikirikhane, Haydar Haydar, Köçekçeler, Bütün Şiirleri, Varduman, Sevdim Seni Ey İnsan, Baş Ve Ayak, Seçme Şiirler, Rumba Da Rumba

Roman; Dört Köşeli Üçgen

İnceleme / Araştırma; Şiirin İlkeleri, Rüştü Onur, Sen Beni Sev, Fransız Resminde İzlenimcilik, Goethe, Seyirci Sahneye Çıkıyor

Deneme; Kendimle Konuşmalar, Seyirci Sahneye Çıkıyor, Kurutulmuş Felsefe Bahçesi, Paf ve Puf, Halley Kimi Kurtarır, Amerikalı Tolstoy, Bir Zavallı Sarı At, Yapıştırma Bıyık, Şişedeki Zenci, Asansör, Kediler, Hafiyeler Önde Gider, Nezleli Karga, Yalnızlığın Fırınlanmış Kokusu, Tarih / Salâh Bey Tarihi: Kahveler Kitabı, Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu, Boğaziçi Şıngır Mıngır, Sergüzeşt-i Nono Bey, İstanbul – Paris, Günlük, Kuşlar Örtünmek, Hacivat Günlüğü, Yaşlılık Günlüğü, Aynalar Günlüğü, Bay Sessizlik, Gece Yarısı Mektupları

Çeviri; Birsel’in J. Janet (Hizmetçiler), M. Jacob (Genç Bir Şaire Öğütler), M. Duras (Bütün Gün Ağaçlarda)

Ödülleri; 1970 TRT Deneme Başarı Ödülü /”Keçi Çobanı Kuzu Çobanı” ile, 1976 Türk Dil Kurumu Deneme-Eleştiri-Gezi Ödülü / “Şiir ve Cinayet” ile, 1982 İş Bankası-Deneme-Eleştiri Büyük Ödülü / “Paf ve Puf ” ile, 1986 Sedat Simavi Edebiyat Ödülü / “Yaşlılık Günlüğü” ile, 1994 Behçet Necatigil Şiir Ödülü / “Varduman” ile