Delesyon mutasyonları, DNA (Deoksiriboz Nükleik Asit) dizisinden bir veya daha fazla nükleotidin kaybı anlamına gelir ve genetik materyalin yapısında önemli değişikliklere yol açabilir.
Haber Merkezi / Bu mutasyonlar, boyutlarına ve etkiledikleri gen bölgesine bağlı olarak çeşitli sağlık sorunlarına veya genetik bozukluklara neden olabilir. İşte, delesyon mutasyonlarının yol açabileceği durumlar ve etkileri:
Gen Fonksiyonunun Kaybı:
Delesyon, bir genin tamamını veya önemli bir kısmını ortadan kaldırabilir, bu da genin protein kodlama yeteneğini bozar. Bu durum, genin işlevini tamamen veya kısmen kaybetmesine (loss-of-function) yol açar.
Örnek Durumlar:
Kistik Fibrozis: CFTR genindeki delesyonlar (örneğin, ΔF508 mutasyonu), kistik fibrozise neden olur. Bu, akciğerlerde ve diğer organlarda mukus birikimine yol açar.
Tay-Sachs Hastalığı: HEXA genindeki delesyonlar, lizozomal depolama bozukluğuna sebep olur ve sinir sisteminde ciddi hasarlara yol açar.
Kromozomal Bozukluklar:
Daha büyük delesyonlar, kromozomun bir parçasını etkileyebilir ve birden fazla genin kaybına neden olabilir. Bu, genetik sendromlara yol açar.
Örnek Durumlar:
Cri-du-Chat Sendromu: 5. kromozomun kısa kolunda (5p) delesyon, karakteristik kedi miyavlaması benzeri ağlama, zihinsel gerilik ve yüz anomalilerine neden olur.
DiGeorge Sendromu (22q11.2 Delesyon Sendromu): 22. kromozomda delesyon, kalp kusurları, bağışıklık sistemi sorunları, öğrenme güçlükleri ve yüz anomalileriyle ilişkilidir.
Prader-Willi ve Angelman Sendromları: 15. kromozomun q11-13 bölgesindeki delesyonlar, bu sendromlara yol açabilir. Prader-Willi’de obezite ve zihinsel gerilik, Angelman’da ise epilepsi ve konuşma bozuklukları görülür.
Protein Yapısının Bozulması:
Delesyon, genin okuma çerçevesini kaydırabilir (frameshift mutation) ve hatalı veya işlevsiz bir protein üretimine neden olabilir. Bu, proteinin tamamen yanlış kodlanmasına yol açar.
Örnek Durumlar:
Duchenne Musküler Distrofi: DMD genindeki delesyonlar, distrofin proteininin üretimini engeller, bu da kas zayıflığına ve ilerleyici kas kaybına neden olur.
Spinal Müsküler Atrofi (SMA): SMN1 genindeki delesyonlar, motor nöron kaybına ve kas zayıflığına yol açar.
Kanser Riskinin Artması:
Tümör baskılayıcı genlerde (ör. TP53, BRCA1) delesyonlar, hücre büyümesini kontrol eden mekanizmaların bozulmasına neden olabilir, bu da kanser riskini artırır.
Örnek Durumlar:
BRCA1/BRCA2 Delesyonları: Meme ve yumurtalık kanseri riskini artırır.
Retinoblastom: RB1 genindeki delesyonlar, göz tümörlerine ve diğer kanserlere yol açabilir.
Doğum Kusurları ve Gelişimsel Bozukluklar:
Gelişimle ilgili genlerdeki delesyonlar, embriyonik gelişim sırasında anormalliklere neden olabilir.
Örnek Durumlar:
Wolf-Hirschhorn Sendromu: 4. kromozomun kısa kolundaki delesyon, zihinsel gerilik, büyüme geriliği ve yüz anomalilerine yol açar.
Williams Sendromu: 7. kromozomdaki delesyon, kardiyovasküler sorunlar, karakteristik yüz özellikleri ve sosyal kişilikle ilişkilidir.
Üreme ve Kısırlık Sorunları:
Üreme ile ilgili genlerdeki delesyonlar, gamet üretimini veya embriyo gelişimini etkileyebilir.
Örnek Durumlar:
Y Kromozomu Delesyonları: AZF bölgesindeki delesyonlar, erkeklerde sperm üretimini bozarak kısırlığa neden olabilir.
Nörolojik ve Nörogelişimsel Bozukluklar:
Beyin gelişimiyle ilgili genlerdeki delesyonlar, nörolojik işlevleri etkileyebilir.
Örnek Durumlar:
Rett Sendromu: MECP2 genindeki delesyonlar, özellikle kız çocuklarda zihinsel gerilik, motor beceri kaybı ve otizm benzeri belirtilere yol açar.
Otizm Spektrum Bozukluğu: Bazı kromozomal delesyonlar (ör. 16p11.2), otizm riskini artırabilir.
































