image

Kahve Severler Yüksek Tansiyona Dikkat!

0

Yeni bir araştırma, günde iki veya daha fazla fincan kahve içmenin, çok yüksek tansiyona sahip kişilerde kalp hastalıklarından ölüm riskini iki kat artırabileceğini ortaya koydu.

Haber Merkezi / Bu risk, özellikle tansiyonu 160/100 mm Hg veya üzerinde olan bireylerde görülüyor.

Araştırmaya göre, günde sadece bir fincan kahve içmek veya düzenli olarak yeşil çay tüketmek kalp hastalıklarından ölüm riskini artırmıyor. Her iki içecek de kafein içeriyor, ancak risk yalnızca yüksek miktarda kahvede ortaya çıkıyor.

Bilim insanları, bu çalışmanın kahvenin kalp sağlığı üzerindeki etkilerini özellikle ciddi yüksek tansiyonu olan kişiler için daha iyi anlamamıza yardımcı olduğunu belirtiyor.

Önceki araştırmalar, kahvenin kalp üzerindeki etkileri konusunda karışık sonuçlar göstermişti. Bazı çalışmalar, orta miktarda kahve tüketmenin kalp krizi veya felç riskini azaltabileceğini öne sürüyordu. Kahve ayrıca ruh hâlini iyileştirme, uyanıklığı artırma, iştahı kontrol etme ve bazı kronik hastalıkların riskini azaltma gibi faydalarla da ilişkilendirilmişti.

Ancak fazla kahve, bazı sorunlara yol açabiliyor. Kan basıncını yükseltebilir, kaygıyı artırabilir, kalp çarpıntısı ve uyku sorunlarına neden olabilir.

Araştırmada katılımcılar, tansiyon seviyelerine göre beş gruba ayrıldı: normal (<130/85), yüksek-normal, hafif yüksek tansiyon (140–159/90–99) ve daha ciddi seviyeler (160/100 veya üstü). Ciddi yüksek tansiyon, ikinci ve üçüncü derece hipertansiyon olarak kabul edildi.

Çalışmada, 40–79 yaş arasındaki 18.000’den fazla kişi yaklaşık 19 yıl boyunca takip edildi ve bu süre zarfında 842 kişi kalp hastalıklarından dolayı hayatını kaybetti.

Sonuçlar, ciddi yüksek tansiyona sahip ve günde iki veya daha fazla fincan kahve içen kişilerin, kahve içmeyenlere göre kalp hastalıklarından ölme riskinin yaklaşık iki kat daha fazla olduğunu gösterdi. Öte yandan, günde bir fincan kahve içenlerde veya yeşil çay tüketenlerde böyle bir risk gözlenmedi.

Uzmanlar, ciddi yüksek tansiyonu olan kişilerin fazla kahve tüketiminden kaçınması gerektiğini, çünkü vücutlarının kafeine daha hassas tepki verebileceğini belirtiyor.

Yeşil çay ise daha güvenli bir seçenek olarak öne çıkıyor; bu durum, yeşil çayın içeriğindeki polifenoller sayesinde iltihaplanmayı azaltması ve vücuda zarar veren etkilere karşı koruma sağlamasıyla ilişkilendiriliyor.

Özetle, kahve birçok kişi için sağlıklı faydalar sunabilse de, ciddi tansiyon sorunları olanlarda risk oluşturabilir. Doktor tavsiyesi almak ve tansiyonu düzenli olarak takip etmek, kafein tüketiminde daha güvenli kararlar vermeye yardımcı olabilir.

Paylaşın

Beyindeki Yağlanma, Alzheimer Hastalığının Gizli Nedeni Olabilir

0

Beyin sağlığı, vücudun genel sağlığıyla yakından bağlantılı. Sağlıklı yaşam alışkanlıkları, sadece kalp ve damar sağlığı için değil, beyin sağlığı için de kritik öneme sahip.

Haber Merkezi / Yeni araştırmalar, beyindeki yağ birikiminin Alzheimer hastalığının oluşumunda önemli bir rol oynayabileceğini ortaya koyuyor. Bilim insanları, beyinde normalin üzerinde yağ birikmesinin sinir hücrelerinin işlevini bozduğunu, bu durumun hafıza kaybı ve bilişsel yetilerde düşüşe yol açabileceğini belirtiyor.

Araştırmalar, özellikle orta yaş ve üzeri bireylerde metabolik sağlığın ve beslenme alışkanlıklarının Alzheimer riskini etkileyebileceğini gösteriyor. Beyindeki yağlanmanın, klasik Alzheimer risk faktörleri arasında sayılan genetik yatkınlık, yaş ve yaşam tarzı unsurlarıyla etkileşime girdiği ifade ediliyor.

Uzmanlar, sağlıklı beslenme, düzenli fiziksel aktivite ve zihinsel egzersizlerin beyindeki yağ birikimini azaltabileceğini, dolayısıyla Alzheimer riskini düşürebileceğini vurguluyor. Ayrıca bazı araştırmalar, özellikle omega-3 yağ asitleri açısından zengin besinlerin ve antioksidan içeren gıdaların beyin sağlığını korumada önemli rol oynayabileceğini ortaya koyuyor.

Bilim dünyası, bu bulguların Alzheimer’ın önlenmesi ve tedavisinde yeni stratejiler geliştirilmesine ışık tutabileceğini belirtiyor. Araştırmacılar, önümüzdeki yıllarda beyindeki yağlanmayı hedef alan tedavi yöntemlerinin hastalığın ilerlemesini yavaşlatabileceğini veya başlamasını önleyebileceğini öngörüyor.

Uzmanlar, “Beyin sağlığı, vücudun genel sağlığıyla yakından bağlantılı. Sağlıklı yaşam alışkanlıkları, sadece kalp ve damar sağlığı için değil, beyin sağlığı için de kritik öneme sahip” uyarısında bulunuyor.

Paylaşın

Tuz Tüketimi Ve Yüksek Tansiyon: Bilinmesi Gerekenler

0

Sağlık otoriteleri, son yıllarda dünya genelinde artış gösteren hipertansiyon vakalarına dikkat çekerek aşırı tuz tüketiminin bu artıştaki kritik rolüne vurgu yapıyor.

Haber Merkezi / Uzmanlara göre günlük hayatta farkında olmadan tüketilen fazla tuz, kan basıncını yükselterek kalp ve damar sağlığını olumsuz etkiliyor.

Tuzun içeriğindeki sodyum, vücudun sıvı dengesini sağlamak için gerekli olsa da aşırı alındığında damar duvarlarında baskıya neden oluyor. Bu baskı zamanla kan basıncını artırarak hipertansiyona yol açabiliyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), yetişkinlerin günlük tuz tüketimini en fazla 5 gramla sınırlandırması gerektiğini vurgularken, birçok ülkede bu miktarın 2–3 katına çıkıldığı belirtiliyor.

Türkiye’de yapılan çeşitli araştırmalar da ortalama tuz tüketiminin önerilen sınırların üzerinde olduğunu gösteriyor. Uzmanlar, özellikle ekmek, peynir, salam-sucuk gibi işlenmiş et ürünleri, fast food ve paketli atıştırmalıkların günlük sodyum alımını önemli ölçüde artırdığına dikkat çekiyor.

Yüksek tansiyon ve kalp hastalıkları arasındaki bağlantı

Hipertansiyon, kalp-damar hastalıkları için en önemli risk faktörlerinden biri olarak kabul ediliyor. Kontrolsüz yüksek tansiyon; kalp krizi, inme (felç), böbrek yetmezliği ve damar hasarına kadar pek çok ciddi sağlık sorununa yol açabiliyor. Uzmanlar, “Tansiyon hastalarının büyük çoğunluğunda tuz tüketimi ideal seviyenin üzerinde” diyerek tuz kısıtlamasının tedavide hayati önem taşıdığını belirtiyor.

Gizli tuz tehlikesi

Birçok kişi sadece yemeklere eklenen tuzun dikkat edilmesi gereken ana kaynak olduğunu düşünse de hazır gıdalar ve işlenmiş ürünler görünmeyen yüksek tuz içerikleriyle risk oluşturuyor.

Paketli hazır çorbalar,
Kraker, cips gibi atıştırmalıklar,
Turşu, konserve ürünler,
Hazır soslar,
Şarküteri ürünleri,
bu gizli tuz kaynaklarının başında geliyor.

Beslenme uzmanları, özellikle market alışverişlerinde ürün etiketlerinin dikkatle incelenmesi ve “sodyum miktarı” bölümünün kontrol edilmesi gerektiğini söylüyor.

Tuz tüketimini azaltmak için öneriler

Uzmanların önerdiği bazı basit değişiklikler, günlük tuz alımını önemli ölçüde azaltabiliyor:

Yemeklerde tuz yerine limon, sarımsak, karabiber, kekik, biberiye gibi baharat ve aromatik otlar kullanmak

Ev yemeklerinde tuz miktarını kademeli olarak azaltmak
Restoran ve hazır yemek siparişlerinde “az tuzlu” talebinde bulunmak
İşlenmiş gıdaları mümkün olduğunca sınırlamak
Sofradan tuzluğu kaldırarak yemek sırasında ekstra tuz kullanımını engellemek

Uzmanlara göre tuz tüketiminin %30 oranında azaltılması bile kan basıncında fark edilir bir düşüş sağlayabiliyor.

Kardiyoloji ve halk sağlığı uzmanları, tuz tüketiminin azaltılmasının yalnızca bireysel bir tercih değil, toplum genelinde desteklenmesi gereken bir halk sağlığı politikası olduğunu belirtiyor. Okullardan restoranlara kadar geniş bir çerçevede tuz kullanımının azaltılmasına yönelik programların hipertansiyonla mücadelede büyük fark yaratabileceği ifade ediliyor.

Sonuç olarak sağlık profesyonelleri, “Tuz tüketimini kontrol altına almak, yüksek tansiyonla mücadelenin en etkili ve en kolay adımlarından biridir” diyerek toplumun bu konuda bilinçlenmesinin hayati önemde olduğunu vurguluyor.

Paylaşın

Kan Basıncı Duygusal Sağlığı Nasıl Etkileyebilir?

0

11

Haber Merkezi / Uzmanlar, kan basıncının yalnızca fiziksel sağlığın değil, duygusal iyilik hâlinin de önemli bir göstergesi olduğu konusunda uyarıyor. Son yıllarda yapılan araştırmalar, stres seviyeleri ile kan basıncı arasındaki ilişkinin sanılandan daha güçlü olduğunu ortaya koyuyor.

Kronik stres altındaki bireylerde “savaş ya da kaç” tepkisini tetikleyen hormonlar devreye giriyor. Adrenalin ve kortizol seviyelerinin yükselmesiyle birlikte kan basıncında ani sıçramalar görülebiliyor. Uzmanlara göre bu durum uzun vadede hem ruh hâlini hem de kalp sağlığını olumsuz etkiliyor.

“Günlük stres yükü yükseldiğinde kan basıncında dalgalanmalar kaçınılmaz oluyor,” diyen klinisyenler, yoğun iş temposu, uykusuzluk ve sosyal baskının risk faktörlerini artırdığına dikkat çekiyor.

Hipertansiyon teşhisi alan kişilerde kaygı ve huzursuzluk hissinin daha sık görüldüğünü belirten uzmanlar, sağlık endişelerinin ruh hâlini olumsuz etkileyebildiğini ifade ediyor. Sürekli çarpıntı, baş ağrısı ve yorgunluk gibi belirtiler, kişiyi hem fiziken hem zihnen baskı altına sokuyor.

Düşük kan basıncı ise halsizlik, baş dönmesi ve enerjisizlikle kendini gösteriyor. Bu belirtilerin zamanla moral bozukluğu ve motivasyon kaybına yol açabileceği vurgulanıyor. Uzmanlar, “Fiziksel güçsüzlük duygusal dengeyi doğrudan etkiliyor,” değerlendirmesinde bulunuyor.

Kalp ritmi, kan basıncı ve duygusal tepkiler arasındaki bağlantıda vagus sinirinin önemli rol oynadığı biliniyor. Stresi yönetmekte zorlanan bireylerde bu sinirin aktivitesi azalabiliyor, bu da hem duygusal dalgalanmalara hem kan basıncında dalgalanmalara neden olabiliyor.

Stres arttıkça kan basıncı yükseliyor, kan basıncı yükseldikçe stres daha yoğun hissediliyor. Uzmanlar bu döngünün kırılmaması hâlinde hem duygusal hem fiziksel sağlığın ciddi zarar görebileceğini belirtiyor.

Ne yapmalı?

Sağlık otoriteleri, düzenli fiziksel aktivite, yeterli uyku, nefes egzersizleri ve stres yönetimi tekniklerinin hem kan basıncını hem de duygusal dengeyi korumada etkili olduğunun altını çiziyor.

Paylaşın

Bazı Anılar Neden Ömür Boyu Sürerken Bazıları Silinir?

0

Beynin hafıza mekanizmasına dair yapılan son araştırmalar, bazı anıların yıllarca canlı kalırken bazılarının hızla silinmesinin ardındaki nedenlere ışık tutuyor.

Haber Merkezi / Nörobilimciler, hatırlama sürecinin sadece biyolojik değil, aynı zamanda duygusal ve çevresel etkenlerle şekillenen karmaşık bir süreç olduğunu vurguluyor.

Uzmanlara göre bir anının hafızada kalıcılığını belirleyen en güçlü faktörlerden biri duygusal etki. Yaşanan olay ne kadar yoğun his uyandırıyorsa, beyin o anıyı o kadar güçlü kodluyor.

Nörologlar, özellikle korku, mutluluk ve şaşkınlık gibi güçlü duyguların devreye girdiği anlarda amigdalanın aktif hale geldiğini, bunun da hafıza oluşumunu “kilitleyen” bir rol oynadığını belirtiyor.

Hafıza araştırmacılarına göre beyin, tıpkı bir arşiv sistemi gibi çalışıyor. Sık hatırlanan, tekrar edilen ve kullanılan bilgilerin sinir bağlantıları güçleniyor; kullanılmayanlar ise zamanla zayıflıyor.

Uzmanlar bu durumu şöyle özetliyor: “Beyin, gereksiz gördüğü bilgiyi arka plana atar. İşe yarayanı saklar.”

Bilim insanları, uyku sırasında beynin gün boyunca edinilen bilgileri işleyip düzenlediğini belirtiyor. Özellikle derin uyku ve REM evreleri, anıların uzun süreli hafızaya aktarılması için kritik önem taşıyor.
Uyku bozuklukları yaşayan kişilerde unutkanlığın daha yoğun görülmesi bu nedenle şaşırtıcı değil.

İlginç bir bulgu ise stresin iki yönlü etkisi. Araştırmalar, yoğun stresin travmatik anıları daha kalıcı kılabildiğini; ancak düşük ve orta düzeydeki sürekli stresin hafıza üzerinde zayıflatıcı etki yarattığını ortaya koyuyor.

Uzmanlar, “Stres hormonu kortizol, belirli bölgelerde hafızayı güçlendirirken diğer bölgelerde zayıflatabilir” diyor.

Araştırmalar, küçük yaşlarda beynin hızla geliştiğini, bu süreçte sinir bağlantılarının sık sık yeniden düzenlendiğini gösteriyor. Bu nedenle çocukluk anılarının büyük bölümü yetişkinliğe taşınamıyor.
Bu durum “çocukluk amnezisi” olarak biliniyor.

Bilim insanları, unutmanın her zaman kötü olmadığını hatırlatıyor. Beynin bilgi yığınıyla baş edebilmek için gereksiz ayrıntıları silerek zihinsel yükü azalttığını belirtiyorlar.

“Eğer her şeyi hatırlasaydık, düşünmek ve karar vermek çok daha zor olurdu” değerlendirmesi öne çıkıyor.

Hafıza hem biyolojik hem duygusal bir hikaye

Uzmanlara göre bazı anıların ömür boyu sürmesi sadece beyin yapısı değil; duygu düzeyi, tekrar sıklığı, stres seviyesi ve uyku alışkanlıklarıyla birlikte şekillenen çok boyutlu bir süreç.

Bilim dünyası, hafızanın bu karmaşık yapısına dair yeni bulguların özellikle nörolojik hastalıkların tedavisinde kritik rol oynayabileceğini belirtiyor.

Paylaşın

“Bira Göbeği” Neden Kalp Krizi Riskini Artırıyor?

0

Son yıllarda özellikle erkeklerde yaygınlaşan “bira göbeği”, sadece estetik bir sorun olmaktan çıkıp ciddi bir “kalp krizi” risk faktörü olarak dikkat çekiyor.

Haber Merkezi / Kardiyologlar, karın bölgesinde biriken yağın diğer bölgelerdeki yağlanmadan çok daha tehlikeli olduğuna vurgu yapıyor.

Uzmanlara göre “bira göbeği” olarak adlandırılan görünüm, aslında viseral yağlanmanın bir sonucu. Karın içi organları çevreleyen bu yağ türü, metabolik açıdan son derece aktif ve vücutta sürekli bir iltihaplanma hali yaratıyor. Bu durum, damar duvarlarını zayıflatıyor ve damar sertliğini hızlandırıyor.

Viskeral yağ, karaciğer üzerinde doğrudan baskı oluşturduğu için özellikle kötü kolesterol (LDL) ve trigliserit seviyelerinde artışa, iyi kolesterol (HDL) düzeylerinde ise düşüşe yol açıyor. Ayrıca bu yağlanma insülin direncini tetikleyerek tip 2 diyabet riskini de artırıyor. Tüm bu faktörler, kalp krizi ihtimalini ciddi biçimde yükseltiyor.

Uzmanlar, düzenli bira tüketiminin hem yüksek kalorili olması hem de karaciğer yağlanmasını artırması nedeniyle riskin daha da büyüdüğünü belirtiyor. Alkol; kolesterol dengesinin bozulması, tansiyon yükselmesi ve metabolizmanın yavaşlaması gibi etkiler yoluyla kalp damarlarını olumsuz etkiliyor.

Kardiyoloji dernekleri, erkeklerde 102 cm’nin, kadınlarda ise 88 cm’nin üzerindeki göbek çevresi ölçümlerinin kalp krizi riskiyle güçlü bir bağlantıya sahip olduğunu hatırlatıyor.

Yetkililer, “Bira göbeği yalnızca fazla kilonun değil, organları tehdit eden iç yağlanmanın göstergesi” diyerek vatandaşları uyarıyor.

Paylaşın

Sahtekarlık Sendromu

0

Sahtekarlık Sendromu (Imposter Syndrome), bireylerin kendi başarılarını ve yeteneklerini küçümsemelerine, bunları şans, tesadüf veya dış etkenlere bağlamalarına yol açan bir psikolojik fenomendir.

Haber Merkezi / Bu durum, kişinin “gerçekte yetersiz olduğu” ve bir gün bu “sahtekarlığın” ortaya çıkacağı korkusuyla karakterizedir. Özellikle yüksek başarı gösteren bireylerde yaygındır ve özgüven eksikliği, anksiyete ile ilişkilendirilir.

Psikiyatrik bir bozukluk olarak DSM-5’te tanımlanmasa da, milyonlarca insanı etkileyen yaygın bir deneyimdir.

Bu kavram, 1978 yılında ABD’li psikologlar Pauline Rose Clance ve Suzanne Imes tarafından ilk kez tanımlanmıştır. Başlangıçta başarılı kadınlarda gözlemlenmiş olsa da, sonraki araştırmalar erkek ve kadınlarda eşit oranda görüldüğünü ortaya koymuştur.

Sendrom, bireyin içsel inanç sisteminden kaynaklanır ve genellikle aile, eğitim veya iş ortamındaki baskılardan tetiklenir.

Sahtekarlık Sendromunun Belirtileri Nelerdir?

Başarıları küçümseme: Elde edilen başarılar “şans eseri” veya “kolay oldu” diye içselleştirilmez.
Sürekli şüphe: “Yeterince iyi değilim” düşüncesi hâkimdir; yetenekler hafife alınır.
Keşfedilme korkusu: Bir gün “gerçek yetersizliğin” fark edileceği endişesi yaşanır.
Mükemmeliyetçilik: Küçük hatalar büyütülür, başarısızlık korkusu yoğundur.
Başkalarının onayına bağımlılık: Sürekli geri bildirim aranır, eleştiri aşırı etkiler.

Bu belirtiler, özellikle akademik, profesyonel veya yaratıcı alanlarda yoğunlaşır ve stres, tükenmişlik sendromu gibi sorunlara yol açabilir.

Sahtekarlık Sendromunun Nedenleri:

Sendromun kökeni genellikle şu faktörlere dayanır:

Aile ve yetiştirilme tarzı: Mükemmeliyetçi, rekabetçi veya aşırı korumacı ebeveynler, çocuğun başarılarını içselleştirmesini zorlaştırır.
Toplumsal baskılar: Cinsiyet rolleri, azınlık grupları veya rekabetçi ortamlar (örneğin, yüksek performanslı iş yerleri) tetikleyici olur.
Kişilik özellikleri: Mükemmeliyetçi, çalışkan veya aşırı sorumlu bireyler daha yatkındır.
Deneyimler: Hızlı kariyer yükselişi veya ilk büyük başarılar, “hak etmeme” duygusunu artırır.

Sahtekarlık Sendromunun Türleri:

Sahtekarlık Sendromu, Pauline Clance’ın sınıflandırmasına göre 5 türe ayrılır:

Mükemmeliyetçi: Küçük hatalara odaklanır, başarıyı “yeterince iyi değil” diye görür.
Uzman: Bilgi eksikliğinden korkar, “her şeyi bilmeliyim” diye baskı yapar.
Yetenek İnananı: Görevleri pratik yapmadan üstlenmekten çekinir, yeteneğini kanıtlayamaz.
Bağımsız Süperadam/Süperkadın: Yalnız başarı arar, yardım istemeyi zayıflık görür.
Doğal Yetenek: Erken başarılar “çaba sarf etmeden” geldiği için şüphe yaratır.

Sahtekarlık Sendromu ile Nasıl Başa Çıkılır?

Bu sendromu yönetmek için şu stratejiler etkili olabilir:

Farkındalık geliştirme: Duyguları yazma ve başarıların kanıtlarla listelenmesi.
Gelişim odaklı düşünme: Yeteneklerin geliştirilebilir olduğunu kabul etme (büyüme zihniyeti).
Destek alma: Güvenilir kişilerle paylaşma veya profesyonel yardım (terapi, bilişsel davranışçı terapi) alma.
Başarıların kutlanması: Küçük zaferlerin takdir edilmesi, mükemmeliyetçiliğin bırakılması.
Ortaklık bilinci: Ünlü isimler (örneğin, Maya Angelou, Albert Einstein) bile bu duyguyu yaşamıştır.

Paylaşın

Kış Hastalıklarını Önlemek İçin Etkili Stratejiler

0

Kış aylarında, genellikle virüsler yoluyla bulaşan ve bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi faktörlerden kaynaklanan soğuk algınlığı, grip, bronşit ve diğer solunum yolu enfeksiyonları sık görülür.

Haber Merkezi / Aşağıda sıralanan stratejileri düzenli uyguladığınızda kış hastalıkları riskini yüzde 50’ye varan oranda azaltabilirsiniz.

En Güçlü Koruma:

Grip aşısı yaptırın: Her yıl sonbaharda grip aşısı olun. DSÖ’ye göre, aşı grip riskini %40-60 oranında azaltır ve ağır seyri önler.
Diğer aşılar: 65 yaş üstü, kronik hastalığı olanlar veya çocuklar için pnömokok ve COVID-19 aşılarını ihmal etmeyin. Aşılar, toplu bağışıklık sağlayarak yayılmayı engeller.

Hijyen Kurallarına Uyum:

Ellerinizi sık yıkayın: Sabun ve suyla en az 20 saniye yıkayın. Alkol bazlı dezenfektanlar da etkili (en az %60 alkol içermeli).
Yüzünüze dokunmayın: Göz, burun ve ağza dokunmak virüs girişini kolaylaştırır.
Öksürük/hapşırık etiği: Dirseğinizle veya mendille ağzınızı kapatın, mendili hemen atın.

Bağışıklık Sistemini Güçlendirme:

Dengeli beslenme: C vitamini (portakal, kivi, brokoli), D vitamini (güneş ışığı, somon, yumurta), çinko (et, kuruyemiş) ve probiyotikler (yoğurt, kefir) tüketin. Harvard Tıp Fakültesi çalışmaları, yetersiz beslenmenin enfeksiyon riskini artırdığını gösterir.
Yeterli uyku: Günde 7-9 saat uyuyun. Uyku eksikliği bağışıklık hücrelerini %70’e varan oranda azaltır (CDC verileri).
Egzersiz: Haftada 150 dakika orta yoğunlukta yürüyüş veya spor yapın. Düzenli hareket, bağışıklık hücrelerini aktive eder.

Çevresel Önlemler:

Kapalı alanları havalandırın: Pencereleri açarak hava sirkülasyonu sağlayın; virüsler nemli ve havasız ortamlarda uzun süre yaşar.
Nem seviyesini koruyun: Ortam nemini %40-60 arasında tutun (nemlendirici cihazlarla). Kuru hava mukozaları tahriş eder ve virüs girişini kolaylaştırır.
Kalabalıklardan uzak durun: Toplu taşıma veya kapalı etkinliklerde maske takın, özellikle salgın dönemlerinde.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri:

Sigara ve alkolden kaçının: Sigara solunum yollarını zayıflatır; pasif içicilik bile riski artırır.
Stresi yönetin: Meditasyon veya yoga gibi yöntemler kortizol seviyesini düşürür, bağışıklığı destekler.
Bol su için: Günde 2-3 litre su, mukozaları nemli tutar ve toksin atımını hızlandırır.

Ek İpuçları ve Uyarılar:

Semptomlarda doktora gidin: Ateş, öksürük veya nefes darlığı olursa hemen tıbbi yardım alın; erken müdahale komplikasyonları önler.
Çocuklar ve yaşlılar için ekstra dikkat: Bu gruplar daha hassastır; ellerini yıkamayı oyunlaştırarak öğretin.
Takviyeler: Doktor onayı olmadan yüksek doz vitamin almayın; aşırı kullanım zarar verebilir.

Paylaşın

Günlük Yaşamda GAD Nasıl Yönetilir?

0

Uzmanlar, Yaygın Anksiyete Bozukluğu anlamına gelen GAD’ın semptomlarının önlenmesine yardımcı olmak için sağlıklı beslenme, egzersiz, stresi azaltma ve sosyal etkileşimi önermektedir.

Haber Merkezi / Günlük yaşamda GAD’yi yönetmek için aşağıdaki stratejiler yardımcı olabilir:

Farkındalık ve Nefes Egzersizleri: Derin nefes alma veya mindfulness meditasyonu gibi teknikler, zihni sakinleştirir. Günde 5-10 dakika, yavaş ve derin nefes alarak veya bir meditasyon uygulaması kullanarak pratik yapabilirsiniz.

Düzenli Egzersiz: Haftada 3-5 kez 30 dakikalık yürüyüş, yoga veya hafif kardiyo, stres hormonlarını azaltır ve ruh halini iyileştirir.

Zaman Yönetimi ve Planlama: Günlük görevleri küçük, yönetilebilir parçalara bölerek endişeyi azaltabilirsiniz. Bir ajanda veya yapılacaklar listesi kullanmak, kontrol hissi sağlar.

Sağlıklı Yaşam Tarzı: Yeterli uyku (7-8 saat), dengeli beslenme ve kafein/alkol tüketimini sınırlamak, kaygıyı tetikleyici unsurları azaltır.

Bilişsel Davranışçı Teknikler (BDT): Olumsuz düşünce kalıplarını fark edin ve bunları daha gerçekçi düşüncelerle değiştirin. Örneğin, “Her şey kötü olacak” yerine “Bu durumla başa çıkabilirim” demeyi deneyin.

Sosyal Destek: Güvendiğiniz bir arkadaş veya aile üyesiyle duygularınızı paylaşmak, yalnızlık hissini azaltır. Destek gruplarına katılmak da faydalı olabilir.

Profesyonel Yardım: Bir terapist veya psikiyatristten destek almak, özellikle BDT veya ilaç tedavisi için etkili olabilir. Türkiye’de bir uzmana başvurmak için yerel sağlık merkezleri veya online terapi platformlarını değerlendirebilirsiniz.

Rahatlama Teknikleri: Progresif kas gevşetme veya hobi gibi keyifli aktiviteler (resim, müzik, bahçe işleri) kaygıyı hafifletir.

Tetkileyicileri Tanıyın: Endişenizi artıran durumları (örneğin, haber izlemek) not edin ve mümkünse bu tetikleyicilerden kaçının veya maruziyeti azaltın.

Kendi Kendine Bakım: Kendinize zaman ayırın; bir fincan bitki çayı içmek, kitap okumak veya doğada vakit geçirmek gibi küçük ritüeller sakinleştirici olabilir.

Paylaşın

Otizmde Kök Hücre Tedavisi: Biyobelirteçlerin Rolünü Anlamak

0

Otizm spektrum bozukluğu (OSB), sosyal iletişimde zorluklar, tekrarlayıcı davranışlar ve kısıtlı ilgi alanlarıyla karakterize edilen karmaşık bir nörogelişimsel durumdur.

Haber Merkezi / Güncel verilere göre, çocuklarda görülme oranı yaklaşık yüzde 1 – 2 arasındadır ve kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Mevcut tedaviler (davranışsal terapiler, ilaçlar) semptomları yönetmeye odaklanırken, kök hücre tedavisi gibi yenilikçi yaklaşımlar, altta yatan biyolojik mekanizmaları hedefleyerek umut vaat etmektedir.

Kök Hücre Tedavisinin Otizmdeki Temel Mekanizmaları

Kök hücreler, vücutta kendini yenileyebilen ve farklı hücre tiplerine dönüşebilen özel hücrelerdir. Otizmde, beyin hipoperfüzyonu (kan akışının azalması), kronik nöroinflamasyon ve bağışıklık sistemi disregülasyonu gibi faktörler rol oynar.

Kök hücre tedavisi, özellikle mezenkimal kök hücreler (MSC; kemik iliği, göbek kordonu kaynaklı) kullanılarak şu yollarla etki gösterir:

Bağışıklık Düzenleme: Otizmli bireylerde gözlenen pro-enflamatuar sitokin artışı (örneğin IL-6, TNF-α) azalır; anti-enflamatuar yanıtlar (IL-10 gibi) teşvik edilir. Bu, beyin iltihabını azaltarak nöronal bağlantıları iyileştirir.

Nörojenik Etki: Kök hücreler, yeni sinir hücreleri oluşumunu (nörojenez) destekler ve hasarlı beyin bölgelerindeki anjiyogenezi (yeni damar oluşumu) artırır.

Eksozom Aracılığı: Kök hücre kaynaklı eksozomlar (hücre dışı veziküller), biyoaktif molekülleri taşıyarak hücreler arası iletişimi düzenler; bu, invaziv olmayan bir alternatif olarak umut vericidir.

Klinik denemelerde, otolog (hastanın kendi) veya allojenik (donör) kök hücreler (genellikle göbek kordonu mononükleer hücreleri – UCB-MNC veya umbilical cord MSC – UC-MSC) intravenöz veya intratekal (omurilik sıvısına) yolla uygulanır. Dozlar, hastanın kilosuna göre 1-5×10^7 hücre/kg arasında değişir.

Biyobelirteçlerin Rolü: Tedaviyi Kişiselleştirmede ve Etkinlik Değerlendirmede Anahtar

Biyobelirteçler, otizmin heterojen doğası nedeniyle kritik öneme sahiptir. Bu moleküller (sitokinler, proteinler, gen ekspresyonu işaretleyicileri), hastaları stratifiye etmede (kimin fayda göreceğini belirlemede), tedavi yanıtını izlemede ve kök hücrelerin mekanizmasını doğrulamada kullanılır.

Kanıtlar ve Örnekler:

Hasta Stratifikasyonu: Riordan ve ark. (2019) çalışmasında, otizmli çocuklarda baseline sitokin profilleri (yüksek IL-6/TNF-α), kök hücre infüzyonu sonrası iyileşmeyi öngörmüştür. Bu, immün disregülasyonu olan alt gruplarda tedavinin daha etkili olduğunu gösterir.

Etkinlik İzleme: Sun ve ark. (2020) faz I denemesinde, UC-MSC infüzyonu sonrası sitokin seviyeleri normalleşmiş; VABS (Vineland Adaptive Behavior Scales) skorlarında %20-30 iyileşme gözlenmiştir. Benzer şekilde, proteomik analizler (Hewitson, 2017) 9 serum proteini belirleyerek ASD şiddetiyle korelasyon kurmuştur.

Mekanizma Araştırması: iPSC (indüklenmiş pluripotent kök hücre) modelleri, otizmli bireylerden türetilen nöronlarda aberrant katyon kanalları ve sinaptik değişiklikleri gösterir. Chetty ve ark. (2021) çalışması, CD47’nin beyin budanmasını engelleyerek otizm fenotipini sürdürdüğünü; kök hücrelerin bunu modüle edebileceğini vurgular.

Bu belirteçler, tedaviyi “kişiselleştirilmiş tıp” yaklaşımına taşır: Örneğin, immün hiperaktivitesi olan hastalar için MSC’ler öncelikli olurken, hipoperfüzyonu olanlarda anjiyogenez odaklı hücreler (CD34+) tercih edilebilir.

Mevcut Kanıtlar: Klinik Denemeler ve Meta-Analizler

Kök hücre tedavisi, otizm için hâlâ deneyseldir; FDA veya EMA onaylı değildir. Sistemik incelemeler (Qu ve ark., 2022 meta-analizi, 315 çocuk) şu bulguları gösterir:

Etkinlik: CARS (Childhood Autism Rating Scale) skorlarında anlamlı düşüş (Yüzde 15 – 25 iyileşme); sosyal iletişim ve davranışta kazanımlar. Faz II denemelerde (Dawson, 2017), otolog kordon kanı infüzyonu güvenli bulunmuş; yüzde 70 hastada ek davranışsal terapiye yanıt artışı gözlenmiştir

Güvenlik: Hafif yan etkiler (ateş, hiperaktivite) yüzde 10 – 20 oranında; ciddi advers olay yok. Uzun dönem takip (1 – 2 yıl) önerilir.

Sınırlılıklar: Küçük örneklemler, plasebo kontrollü az çalışma. Biyobelirteç entegrasyonu eksik; preklinik modeller (fare MIA) umut verici olsa da, insan verileri sınırlı

Türkiye ve uluslararası kliniklerde (örneğin, GenCell, Beike) tedaviler sunulmakta; başarı oranları yüzde 70 – 90 iddia edilse de, kanıtlar meta-analizlerle doğrulanmalıdır

Sonuç ve Öneriler:

Otizmde kök hücre tedavisi, biyobelirteçler sayesinde umut verici bir yol izlemektedir: Sitokin profilleri gibi belirteçler, hasta seçimini optimize ederken, tedavi sonrası izlemeyi güçlendirir. Ancak, kanıtlar deneysel aşamadadır; plasebo kontrollü, büyük ölçekli RCT’ler (randomize kontrollü çalışmalar) ve biyobelirteç odaklı stratifikasyon şarttır.

Aileler, onaylı terapilere (ABA, konuşma terapisi) öncelik vermeli; kök hücreyi düşünürlerse, etik klinik denemeleri tercih etmelidir. Gelecekte, iPSC ve eksozom teknolojileriyle kişiselleştirilmiş tedaviler standart olabilir. Bu alanda ilerleme için, biyobelirteç araştırmalarına yatırım esastır.

Paylaşın

KÜNYE

MESAJ

– Borsa ve Döviz
– Finans
– Enerji
– Otomobil
– Emlak
– Diğer Ekonomi

 

0 (537) 883 27 00

haberkaos.com@gmail.com

Sosyal Medyada Haber Kaos