Niğde: Aktaş (Rum) Kilise Camii

Aktaş (Rum) Kilise Camii; Niğde’nin Merkez İlçesine bağlı Aktaş Kasabası sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür. 

Kitabesi bulunmayan kilise yöre halkının verdiği bilgiye göre 1842 tarihinde inşa edilmiştir. 1950’lerde batısındaki narteks yıkılarak bugünkü son cemaat yeri yapılmıştır.

Avlusundaki şadırvanda oturma birimleri olarak kullanılan küçük boyutlu başlıklar olasılıkla gynekaion, avluda zeminde duran büyük boyutlu başlık ve sütunlar orijinalde nartekste kullanılmış olmalıdır.

Üç nefli tonoz örtülü, bazilika planlı kilisenin kuzeybatısına minare inşa edilmiştir. Yapının içi sıvalıdır. Orijinal yerinde duran ikonostasis ve prothesis içinde saklanan, üzerleri haç boyalı cam aydınlatma elemanları büyük önem taşımaktadır.

Paylaşın

Niğde: Ulukışla, Öküz Mehmet Paşa Külliyesi

Öküz Mehmet Paşa Külliyesi; Niğde’nin Ulukışla İlçesi, Alpağut Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür. 

Şehirlerin oluşup gelişmesinde ve kimliğini oluşturmasında genel ve kendine özgü mimari özelliği ile bütünlük arz etmesi, bir bakıma o şehrin çehresi olması bakımından önemlidir. Osmanlı şehircilik anlayışında sosyal ve dini içerikli binaların önemi ve konumu oldukça fazla idi. Külliye geleneği de verilen bu değerin en somut göstergesi ve en önemli parçasıdır.

Kısaca tanımlamak gerekirse Külliye; oluşum gayesi halka açık ve halka hizmet veren yapı topluluğudur. İçerisinde dini ve sosyal içerikli değişik binaları barındırır. Cami ekseninde Medrese, Darüşşifa, Han, Hamam, Kervansaray, Çeşme, İmaret, Türbe, Kütüphane, Umumi Helalar, Hazire, Arasta vb. yapılardır. Osmanlı Devletinde yapılan Külliyelerin inşa amaçlarından biri ve bir bakıma en önemlisi devletin imar ve iskân politikasının bir gereğidir.

Ulukışla Öküz Mehmet Paşa Külliyesi yapılış itibari ile bir Menzil Külliyesidir. Külliye, Ankara-Adana kara yolu üzerinde bulunan Ulukışla merkezinde, ”Pazar yerinde” yer alır. Yapı topluluğu halk arasında Paşa Hanı, Kışla, Ulukışla Kervansarayı olarak bilinir. İlçe bugün ki ismini de Kervansaraydan almıştır. Bazı araştırmacılara göre külliye, kervan yolcularının yanı sıra sefere çıkan askerlerin kışlağı olarak ta kullanıldığı bildirilmektedir. Külliyeyi yaptıran Öküz Mehmet Paşa’nın aslen Ulukışlalı olduğu da yapının oluşumunda etkilidir.

Yapı ile ilgili çokça anlatım ve değerlendirme vardır. Türk Edebiyatının tanınmış şairlerinden Faruk Nafiz Çamlıbel’in “Han Duvarları” adlı şiirine bu külliye ilham kaynağı olmuştur. 17.yy da Osmanlı Devletinde başlayan gerileme ve sonrasında başta Celali isyanları ve doğuya yapılan seferler sonucunda, Öküz Mehmet Paşa’nın 1615 yılında çıktığı İran Seferi sırasında bu yerde konaklama için kışlak olmadığını görünce, sefer sonrası bu külliyeyi yaptırmıştır.

Külliye, kuzeyden güneye eğimli bir arazi üzerindedir. Külliyenin odak yapısı; doğu-batı yönünde uzanan, yaklaşık dikdörtgen plana sahip arastadır. Arasta; dolaşımı sağlayan üstü örtülü bir sokaktır. Arastanın kuzey cephesi, hanın avlusuna bitişiktir. Kareye yakın dikdörtgen şekilli avlunun güney kenarında arasta; doğu ve batısında revaklar; kuzeyinde ise hücre ve eyvanlardan oluşan özel geceleme mekânları vardır.

Paylaşın

Niğde: Şeyh Bahaddini (Bahaeddin) Türbesi

Şeyh Bahaddini (Bahaeddin) Türbesi; Niğde’nin Merkez İlçesi, Eskisaray Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür. 

Horasan Doğan’dan gelmiştir. Yılmaz Özdoğan dedesi ve Niğde’nin akıl hocası Vali Yardımcısı Rasih Özdoğan’ın dedesi olduğu Yılmaz Özdoğan ile yapılan söyleşi neticesinde Bahaeddin Doğan ile ilgili bilgiler elde edilmiştir. Ayrıca Avram Galanti ve M.Akif Eroğlu’nun yayınlarından da Bahaeddin Doğan hakkında yeterli bilgiye ulaşılmıştır.

Horasan Doğan’dan geldiği için Doğan mahlası ile anılmıştır. Sonradan soyadı kanunu ile ondan sonraki nesil Özdoğan soyadını almıştır. Zaviyesi de Horasan Doğan’dan geldiği için Bahaeddin Doğan olarak kayıtlara geçmiştir. Türbesi Kıble camisinin güneyindedir. Avram Galanti, Niğde ve Bor Tarihi ve M. Akif Eroğlu Karaman vilayeti zaviyeleri adlı eserinde onun zaviyesinden bahsetmektedir.

Çevresinde bulunan bazı mezarların ve türbeye ait ek binanın yol çalışması sırasında yok edildiği kadastral paftadan anlaşılmaktadır. İçi hak dışı halk olan Bahaeddin Hazretleri bir ufuk insanıdır. Yapılan sözlü tarih çalışmasında türbede kendisine ait olan sancağının mevcudunda bulunmadığı anlaşılmaktadır.

Paylaşın

Niğde: Dörtayak Türbesi

Dörtayak Türbesi; Niğde’nin Merkez İlçesi, Yenice Mahallesi, Dört Ayak Sokak üzerinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür. 

Yapının inşa kitabesi olmadığı gibi, kaynak bilgi de yoktur. Fakat yaklaşık 15.00 m kuzeyinde türbeyle aynı ismi taşıyan cami ile çeşme bulunmakta ve çeşme üzerindeki kitabeye göre, 1178H / 1764-65 M yılında yapılmıştır. Cami-çeşme ve türbede aynı tip taş malzemesi kullanılmıştır.

Bu özelliklerden dolayı muhtemelen cami ile aynı tarihlidir. Çeşme Ebubekir Ağa tarafından yaptırılmıştır. Türbeyi de aynı şahsın inşa ettirdiği düşünülebilir. Orijinal özelliğini koruyan türbe 1976 ve 1982 yıllarında onarım görmüş, bu onarımlarla kubbenin kaplama taşları yenilenmiş ve çevre düzeni yapılmıştır.

Dıştan, 3.82x 3.82 m. boyutlarındaki yapı, baldaken tipi türbeler grubuna dâhildir. Kubbenin iç kısmında tuğla; ayak, kemer ve kubbenin dış kısmında sarımtırak renkte ince yönü trakit taşı kullanılmıştır. Türbe “L” biçiminde ve 2m yüksekliğinde 4 ayağa sivri kemerler yardımıyla oturan 2.70 m çapında kubbeyle kapatılmıştır.

Örtü sistemine köşelerden pandantiflerle geçilmiştir. Ayakların dış köşeleri, kemerlerin üzengi taşları hizasından itibaren pahlanarak 0.40 m yüksekliğinde ve taş kornişle sonlanan sekizgen planlı kasnak oluşturulmuştur. Kubbe bu kasnak üzerine yerleştirilmiştir. Kubbe altında prizma şeklinde yekpare taş sanduka (yazı yoktur) yer alır.

Paylaşın

Niğde: Gülbaba Türbesi

Gülbaba Türbesi; Niğde’nin Merkez İlçesine bağlı Güllüce Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür. 

1600-1700 yılları arasında yaşamıştır. Misâli Baba ve Gülbaba lakaplarıyla tanınmıştır. Büyük Türk Padişahı IV. Murat Bağdat Seferi’ne giderken Niğde Güllüce Köyü yakınlarında ordusuyla konaklar, Sadrazam ordunun yiyecek ihtiyaçlarını karşılamak üzere Güllüce Köyü’nde Gülbaba’yı ziyaret eder.

Gülbaba kısıtlı bir malzemeyle askerlerin ve hayvanların yiyecek ihtiyaçlarını karşılar. Bunun üzerine padişah IV. Murat Gülbaba’yı ziyaret eder, kendisine hediyeler verir. Gülbaba’da kış ortasında göğsünden taze, beyaz bir gül çıkarıp padişaha sunar.

Bu olaydan sonra köy Güllüce Köyü, Misâli Baba da Gülbaba olarak anılır. Bu rivayet bölgede yaygın bir biçimde, halk arasında bilinmektedir.  Gülbaba Türbesi ile ilgili bir olay da (Rıfat Yüzbaşıoğlu’nun Mehmet Öncel Koç’a yaptığı açıklamada) şöyle gerçekleşmiş: Gülbaba (Misâli Baba) Türbesi ve mezarlık çevresi düzenlemesi sırasında Yalova Gülcü lük Kooperatifi’nden gül talep edilir.

Gülleri almak için Niğde’den Yalova’ya bir araç gönderilir. Kooperatif yetkilileri ellerinde sadece beyaz gül kaldığını, renkli güllerin yanlışlıkla başka bir yere gönderildiğini bildirirler. Bunun üzerine sadece beyaz güller alınıp getirilir ve türbe etrafına bu güller dikilir.

Paylaşın

Niğde: Kemal Ümmi Türbesi

Kemal Ümmi Türbesi; Niğde’nin Merkez İlçesi, Yenice Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür. 

Düzgün kesme taştan inşa edilmiştir. Kare planlı, tek kubbeli olup, türbenin içerisinde iki mezar vardır. Küçük köşe eyvanlarına kadar iç kısmının orijinalliği sıva ve badana ile tamamen kaybolmuştur.

Yalnızca köşe eyvanları ve kubbe orijinalliğini korumuştur. Dıştan ise türbede duvarlar zaman, zaman kubbe ise tamamen restore edilmiştir. Kare planlı gövde dıştan sekizgene dönüşen kaide ile kubbeye birleşmektedir. Türbeye sonradan doğu duvarına bitişik olarak bir mescit inşa edilmiştir.

Yapım tarihi hususunda bir belge temin edilememişse de inşa tekniği ve kullanılan malzeme bakımından Rahmaniye Camii(1747) ve Dörtayak (Künk başI) Camii’ne (1764-65) benzerliğinden dolayI XVIII. yy. ikinci yarısında inşa edilmiş olması kuvvetle muhtemeldir.

Paylaşın

Niğde: Kesikbaş Türbesi

Kesikbaş Türbesi; Niğde’nin Merkez İlçesi, Eski Saray Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür. 

Türbe; tek katlı, dikdörtgen planlı türbeler gurubundadır. Dıştan 5.40 x 9.95 m. Ölçülerinde olan yapı, doğu-batı doğrultusunda yerleştirilmiş ve inşasında sarımtırak renkte ince yonu trakit taşı kullanılmıştır. Yapı oldukça sade inşa edildiğinden süsleme öğesi görülmemektedir.

Burada kesik baş yatmaktadır. Hakkında birçok efsane ve söylentiler vardır. En kuvvetlisi burada yatan kişinin Şemsi Tebrizi olduğudur. Mehmet Önder “Mevlana” adlı eserinde ‘ Niğde’deki Kesik baş Türbesi de Şems’e mal edilir” demek suretiyle çevremizdeki inanışı, incelemelerinde tespit etmiştir.

Paylaşın

Niğde: Şah Süleyman Türbesi

Şah Süleyman Türbesi; Niğde’nin Merkez İlçesi, Şahsüleyman Mahallesi, Emin Erişingil Bulvarı üzerinde yer almaktadır.

Türbeye, şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Yapı tek katlı, eyvan tipi türbeler grubuna girer. Dıştan yaklaşık 6.10×7.50m.ölçülerinde olan türbe, kuzey-güney doğrultusunda yerleştirilmiş ve hafif meyilli arazi üzerindedir.

Duvarda ve giriş açıklığında sarımtırak ince yonu trakit taşI örtü sisteminde ise tuğla kullanılmıştır. iç mekanda ise dikdörtgen prizma şeklinde kesme taş sanduka yer alır. Üzerinde yazI ve süsleme yoktur. Türbe oldukça sade inşa edilmiştir.

Paylaşın

Niğde: Ahmet Kuddusi Türbesi

Ahmet Kuddusi Türbesi; Niğde’nin Bor İlçesi, Armutlu Mahallesi, Alparslan Türkeş Bulvarı üzerinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür. 

Niğde’nin yetiştirdiği önemli bir divan şairidir. Şairliğinin yanında bilgeliği ile de kendisine değer verilen önemli bir zattır. Vefat ettiği gün demirci körüklerinde demirin ısınıp tav almadığı söylenir. Ve yine vasiyetine göre; “Öldüğüm zaman, defin sırasında, cemaatimi fazla bekletmeyin” deyişiyle de dikkatleri çekmektedir.

15 Temmuz 1769 tarihinde doğan Ahmet Kuddusi, hakkında en çok ilmi’ çalışma yapılan divan şairlerinden biridir. İlk tahsilini Nakşi Şeyhi olan babasından almıştır. Sonradan Kuddusi Hz. Kadiri Tarikatı’nın merkezinde önder bir veli olarak görülür. 1265 senesi Cemaziyel ahir ayında vefat etmiştir.

Paylaşın

Niğde: Esenbey Türbesi

Esenbey Türbesi; Niğde’nin Merkez İlçesi, Şahsüleyman Mahallesi Zaimoğlu Sokak üzerinde yer almaktadır.

Türbeye, şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Türbenin kare gövdesinin üzeri sivrimsi kubbe ile örtülüdür. Gövde moloz kesme taş, kubbe moloz taş malzeme ile örülmüştür. Türbe Eretna HükümdarI Gıyaseddin Mehmet Bey’in oğlu, II. Eretna’nın oğlu  Esen Bey’e aittir.

Paylaşın