Kapitalizmin gelişiminde ırk, emeğin bölünmesi, ekonomik eşitsizliklerin sürdürülmesi ve sistemik güç yapılarının meşrulaştırılmasında bir araç olarak kullanılmıştır.
Kurtuluş Aladağ / Ancak bu rol, kapitalist sistemin kaçınılmaz bir özelliği olmaktan ziyade, tarihsel ve sosyal bağlamlara bağlı olarak şekillenmiştir. Irk temelli eşitsizliklerin azaltılması için yapısal reformlar, bilinçli politikalar ve toplumsal farkındalık gereklidir.
Kapitalizmin gelişiminde ırk, özellikle erken modern dönemde, ekonomik sistemlerin yapılandırılmasında önemli bir rol oynamıştır.
15. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar, kapitalizmin erken evrelerinde, Atlantik köle ticareti ve kolonyal sistemler, Avrupa ekonomilerinin büyümesinde temel bir rol oynamıştır. Afrikalıların köleleştirilmesi ve Amerika’daki plantasyon ekonomileri, ırk temelli bir sömürü sistemi üzerinden kapitalist birikimi desteklemiştir.
Bu dönemde ırk, emeğin kontrolü ve sömürüsü için bir ideolojik araç olarak kullanılmıştır; ırkçılık, köleliği ve sömürgeciliği meşrulaştırmak için bir gerekçe olarak üretilmiştir.
Kapitalizm, ırksal hiyerarşileri ekonomik çıkarlar doğrultusunda pekiştirmiştir. Örneğin, yerli halkların topraklarının gasp edilmesi ve ucuz iş gücü olarak kullanılması, ırk temelli ayrımcılıkla desteklenmiştir.
Kapitalizmde Irkın İşlevsel Rolü
Kapitalizm, kar maksimizasyonu için emeği bölmek ve rekabeti artırmak amacıyla ırksal farklılıkları kullanmıştır. Örneğin, 19. ve 20. yüzyılda ABD’de, siyah işçiler ve beyaz işçiler arasında ücret farklılıkları veya iş ayrımı (örneğin, sendikalarda ırk temelli dışlama) kapitalistlerin iş gücü maliyetlerini düşürmesine olanak sağlamıştır.
Irkçılık, kapitalist sistemdeki eşitsizlikleri “doğal” veya “bireysel başarısızlık” olarak gösterme işlevi görür. Irkçılık bu, sistemik eşitsizliklerin sorgulanmasını zorlaştırır ve mevcut güç yapılarını korur.
Günümüzde, ırk temelli eşitsizlikler, eğitim, istihdam, konut ve sağlık gibi alanlarda devam etmektedir. Örneğin, ABD’de siyah Amerikalıların ortalama serveti, beyaz Amerikalılara kıyasla çok daha düşüktür. Bu, kapitalist sistemin tarihsel eşitsizlikleri yeniden üretme eğiliminde olduğunu göstermektedir.
Ayrıca, işe alım süreçlerinde veya terfilerde ırk temelli önyargılar devam etmektedir. Örneğin, aynı niteliklere sahip adaylar arasında ırk temelli ayrımcılık, bazı grupların ekonomik fırsatlara erişimini sınırlamaktadır.
Küresel kapitalizmde, üretim süreçleri genellikle düşük ücretli emek gücü sunan bölgelere kaydırılmıştır. Bu bölgelerdeki işçiler genellikle tarihsel olarak sömürgeleştirilmiş veya ırk temelli ayrımcılığa maruz kalmış topluluklardan gelmektedir.
Bazı düşünürler, ırkçılığın kapitalizmin bir yan ürünü olduğunu ve sınıf mücadelesini bölmek için kullanıldığını savunmuşlardır ve savunmaya devam etmektedirler: Irk, işçileri bölerek dayanışmayı zayıflatır ve kapitalistlerin sömürüyü sürdürmesine olanak tanımaktadır.
Kimberle Crenshaw gibi düşünürler, ırkın kapitalizmde cinsiyet, sınıf ve diğer kimliklerle kesişerek karmaşık eşitsizlikler ürettiğini belirtmiştir. Bu, ırkın yalnızca ekonomik değil, sosyal ve kültürel bir işlevi olduğunu göstermektedir.
Kapitalizmin küresel yayılımı, ırk temelli sömürü yapılarını devam ettirmektedir. Örneğin, küresel Güney’deki kaynakların Avrupa ve Amerika tarafından sömürülmesi, tarihsel ırkçılıkla bağlantılıdır.
Bazı düşünürler ise, kapitalizmin ırktan bağımsız, sadece kar odaklı bir sistem olduğunu savunmuşlardır ve savunmaya devam etmektedirler.
Bu düşünürlere göre, kapitalizm bireylerin yetkinliklerine ve piyasa dinamiklerine dayanır; ırk, yalnızca kültürel veya bireysel önyargılar nedeniyle bir rol oynar, sistemin özünden kaynaklanmaz. Ancak bu görüş, tarihsel ve yapısal eşitsizlikleri göz ardı ettiği için eleştirilir.
