Psikolojik etkenlerin neden olduğu ve fiziksel bir bozukluğu düşündürecek biçimde bedensel işlevsellikte değişme ya da kayıplarla giden bir bozukluk olarak tanımlanan konversiyon bozukluğu (KB) Batı ülkelerinde giderek azalma gösterdiğinin bildirilmesine rağmen ülkemizde hala sık karşılaşılan bir bozukluktur.

Konversiyonun kelime anlamı döndürmedir. Konversiyon bozukluğu çeşitli ruhsal sıkıntıların (üzüntü, korku, utanç, öfke) bedensel sorunlara (konuşamama, bayılma, felç, güçsüzlük, duyu kaybı vb) dönüşmesi anlamına gelir. Bu  hastalarda yapılan bütün tetkik ve incelemelere rağmen bu belirtilere neden olabilecek bir bedensel hastalık bulunamaz. Kadınlarda erkeklere oranla 2-3 kat fazla görülmektedir. Her yaşta görülebilir, çocuklarda da nadiren görülebilir, sıklıkla ergenlik ve gençlik döneminde ortaya çıkmaktadır. 10 yaşın altında ve 35 yaşın üstünde seyrek görülmektedir.

Nedenleri;

Konversiyon bozukluğu çeşitli ruhsal zorlanmalar karşısında bazı bireylerin tepki verme biçimidir, yani kişinin başa çıkamadığı sorunlar, çevresel olaylar (aile içi tartışma, ailevi sorunlar, şiddete maruz kalma, kendisine yakıştıramadığı bir olaydan dolayı kendisini suçlama veya başkaları tarafından suçlanma, aşırı korku, endişe, pişmanlık) olduğunda bu duruma verdiği tepkisi biçimidir.

Disosiyatif bayılma veya kendinden geçmeyi kişinin olumsuz yoğun duygulardan geçici olarak uzaklaşmasını sağlayan bir korunma düzeneğidir. Bu tür bayılmalar elektrikli cihazları yüksek voltajdan koruma işlevi gören sigortanın yüksek voltaj geldiğinde atarak elektriği kesip sistemi kapatmasına benzer. Birey bilinçli bir haldeyken kaldıramayacağı yoğun olumsuz duygulara (öfke, üzüntü, utanç, korku vb) maruz kaldığında “sigorta atarak” kişi bilincini kaybetmekte ve bu yoğun ruhsal acıdan geçici olarak kurtulmaktadır.

Disosiyatif bozukluk sakin, kibar, insanları üzmek istemeyen ve onlara hayır diyemeyen insanlarda sık görülür. Buna dayalı olarak ta konversiyon bozukluğu olan ve çevresi ile sözel iletişim kuramayan ve sıkıntılarını paylaşamayan insanların bu sıkıntılarının bedene yansıyarak bir anlamda bedenleriyle sıkıntılarını dile getirdikleri düşünülmektedir. Belirtiler her tür ruhsal baskı yaratan olaya bağlı çıkabilir (yas, ölüm, tartışma, ekonomik güçlük, ailevi sorunlar)

Konversiyon belirtileri ruhsal olarak iki yarar sağlar: İlk olarak kişi kendisinde sorun yaratan ruhsal sıkıntıdan kurtulur, ayrıca dolaylı olarak rahatsızlığı nedeniyle çevresinin tutumu daha destekleyici hale gelip kendisine anlayış gösterilebilir.

Bazı durumlarda ortaya çıkan belirtilerin kişinin yaşadıklarıyla bağlantısı olabilir örneğin görmemesi gereken bir olaya tanık olan bir kişide körlük veya işitmemesi gereken şeleri işiten bir kişide konuşamama ortaya çıkabilir. Konversiyon bozukluğu olan kişilerin belirtileri bazen aile veya yakın akraba ve komşularda görülen hastalık belirtilerini taklit edebilir. Örneğin yakın çevresinde gerçek bir sara hastası veya bayılma tipi konversiyon bozukluğu olan bir kişide konversiyon bozukluğu oluşursa buna benzer bayılmalar görülebilir.

Belirtileri;

Konversiyon bozukluğu, yaşanan psikolojik sıkıntılar sonucunda bazı bireylerin bedensel olarak vermiş olduğu tepkilerdir. Yani ana neden yaşanan psikolojik sorunla başa çıkamamadır. Bayılma, felç geçirme, güçsüzlük veya duyu kayıplarıyla kişi içinde bulunduğu olumsuz psikolojik durumlardan kaçmaya çalışmaktadır. Yani kişiler aslında sağlıklı bir halde iken yaşadıkları olumsuzlukları kaldıramayan bünyeleri böyle tepkiler vermektedir.

Konversiyon bozukluğu daha çok kadınlarda görülmekle birlikte genele göre daha sakin, kibar, karşısındaki insanları kırmak istemeyen veya hayır demekte zorlanan insanlarda daha fazla görülmektedir. Her yaşta görülebilen bu rahatsızlık çocuklarda çok nadir görülmekle birlikte daha çok ergenlik ve gençlik dönemlerinde kendini göstermektedir.

Tanısı:

Kişiye konversiyon bozukluğu tanısı konulabilmesi için, bedensel yakınmasına eşlik eden fiziksel bir sorunu bulunmamalıdır. Yani bayılma, kol veya bacaklarda uyuşma veya hissizlik-güçsüzlük, ses kısılması, görememe gibi bedensel şikayetlerin, fiziksel bir nedene bağlı olmaksızın ortaya çıkmış olması gerekir. Bu nedenle, öncelikle fiziksel nedenlerin kapsamlı bir şekilde araştırılması gerekir. Konversiyon bozukluğu olan kişiler, öykü aktarırken genellikle ortaya çıkan bedensel sorunları önemsizmiş gibi anlatırlar. Bu duruma güzel aldırmazlık (la belle indifférence) denir.

Tedavisi;

Konversiyon bozukluğu yaşadığı şüphelenilen hastaların öncelikle bedensel olarak incelenmeleri gerekmektedir. Yaşanan rahatsızlıkların fiziksel sebeplerden değil de psikolojik sebepler yüzünden ortaya çıktığı anlaşıldıktan sonra ise konversiyon bozukluğu tanısı konulup tedavi süreci başlatılabilir.

Konversiyon bozukluğu çeken hastalarda en önemli nokta hastanın konuşabilir düzeye geldiği zaman yani kendisini ifade edebilmeye başladığı zaman psikiyatri hekimine görünmesidir. Psikolojik terapiler ve ailenin desteği ile tedavi sürecinde olumlu anlamda ilerlemeler sağlanabilir.

Dikkat: Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.