Taliban’ın geçen yıl yönetimi ele geçirdiği Afganistan’da kadınların seyahat hakkına yeni bir sınırlandırma getirildi. Reuters’e açıklama yapan iki yetkilinin aktardığına göre, Afgansitan’da kadınların yanlarında erkek refakatçi olmadan uçakla seyahat etmesine izin verilmemesini öngören talimat yurt içi ve yurt dışı seferleri yapan uçak şirketlerine gönderildi.

Söz konusu talimatın hafta sonu Taliban’ın Kadın Bakanlığı’nın yerine kurduğu “Fazilet Yayma ve Ahlaksızlığı Önleme Bakanlığı” tarafından uçak şirketlerine gönderildiği bildirildi. Talimata göre, yanında erkek refakatçi bulunmayan, uçak bileti almış kadınlar pazartesi gününe kadar uçak seyahati yapabilecek. Ancak bileti olan bazı kadınların Kabil Havalimanı’ndan geri çevrildiği bildiriliyor. Bakanlıktan, talimatla ilgili resmi bir açıklama yapılmadı.

Kadınlara park kısıtlaması

Ayrıca, kadınların başkent Kabil ve çevresindeki parklara girişine de sınırlandırmalar getirildi. Aynı bakanlığın pazar günü yaptığı açıklamaya göre, parklara kadın ve erkeklerin aynı günlerde girişi yasaklanırken, kadınların sadece pazar ile salı günleri arasında hicap giymeleri koşulu ile parklara girmesine izin verilecek. Erkekler ise çarşamba ile cumartesi günleri arasında parklara girebilecek.

Taliban kısa bir süre önce de kız öğrencilerin eğitim gördüğü lise ve dengi okulların açılması kararından geri adım atmıştı. İnsan hakları kuruluşlarının ve yabancı hükümetlerin tepkisini çeken kararda, “okulların İslam hukukuna uygun şekilde açılması için yeni bir plan hazırlanana kadar kapalı kalacağı” belirtilmişti.

15 Ağustos’ta iktidarı yeniden ele geçiren Taliban, uluslararası tanınma için ılımlı mesajlar vermeye özen göstermiş, kadın haklarına “şeriatla uyumlu olduğu sürece” saygı gösterileceğini açıklamıştı.

Ancak bölgeden gelen haberler Taliban’ın dünyaya verdiği mesajların gerçekliği konusunda şüpheleri artırdı. Taliban iktidara geldikten sonra ilk olarak kadınların eğitim ve çalışma hayatına kısıtlamalar getirdi. Taliban, 1996-2001 yılları arasında Afganistan’da iktidarda olduğu dönemde de kadınların eğitim görmesini, çalışmasını yanlarında erkek olmadan evden çıkmasını yasaklamıştı.

Afganistan’da Taliban, kız öğrencilerin eğitim gördüğü ortaokul ve lise seviyesindeki eğitim kurumlarının bugün açılacağını duyurmuştu ancak ani bir kararla ‘Okulların İslam hukukuna göre açılması için yeni bir plan hazırlanana kadar kapalı kalacağını’ belirterek verdiği sözden geri adım attı.

Euronews’ta yer alan habere göre; Aylar sonra okullarına dönen kadın öğretmenler ve kız öğrenciler ise okul kapılarında evlerine dönmeleri talimatı verilmesinin ardından gözyaşları içerisinde buradan ayrılmak zorunda kaldı.

Gözyaşları içerisinde konuşan ancak adı güvenlik nedeniyle verilmeyen bir kız öğrenci, “Müdürümüzün bize haberi vermesinin ardından hepimiz hayal kırıklığına uğradık. Bu haberi verirken müdürümüz de ağlıyordu. Artık tamamen umutsuzuz.” sözleriyle yaşadığı hayal kırıklığını dile getirdi.

Örgütün Eğitim Bakanlığı’ndan geçen hafta yapılan açıklamada, ortaokul ve lise seviyesindeki kızlar da dahil olmak üzere tüm öğrenciler için okulların 23 Mart Çarşamba günü ülke çapında açılacağı ilan edilmişti.

Ancak resmi devlet ajansı Bakhtar News’e gönderilen bir Eğitim Bakanlığı bildirisinde, “İslam hukuku ve Afgan kültürüne uygun bir plan hazırlanana kadar kız okullarının kapalı kalacağı” belirtildi.

Ayrıca gönderilen talimatta, “Tüm kız okulları ile altıncı sınıfın üzerinde kız öğrenci bulunan okullara, bir sonraki talimata kadar tüm okulların kapatıldığını bildiriyoruz” denildi. Taliban yetkilileri, konuyla ilgili yorum yapmadı.

Birleşmiş Milletler Afganistan’a Yardım Misyonu’ndan (UNAMA) yapılan açıklamada, “BM, Taliban’ın 6. sınıfın üzerindeki kız öğrencilerin okula geri dönmelerine izin verilmesine yönelik süresiz yasağını daha da uzattığını bildiren duyurusunu esefle karşılıyor” ifadelerine yer verildi.

Ayrıca örgütün okullara gönderdiği talimatta kullandığı ‘İslam hukukuna göre’ ifadesiyle neyi kastettiği anlaşılamadı. Sosyal medyada tepkisini dile getiren Afganlar ise Taliban’ın tüm okulları medreseye dönüştürmek istediği yönünde görüş belirtti.

Taliban, Afganistan’da iktidarda bulunduğu 1996’dan 2001’e kadar kadınların eğitim almalarını ve herhangi bir işte istihdam edilmelerini yasaklamıştı. Uluslararası toplum, Batılı güçlerin geri çekilmesiyle geçen yıl ağustos ayında ülkeyi ele yeniden geçiren Taliban’ın hükümet olarak tanınması için kızların eğitimini şart koşuyor.

Afganistan’da yönetimi elinde tutan Taliban, yurt dışına tahliye edilenlerin durumu düzelene kadar ülkelerini terk etmek isteyen Afganların ülkeden çıkmasına artık izin vermeyeceğini duyurdu.

Katar ve Türkiye’de binlerce Afgan’ın “çok kötü koşullarda yaşadığına” dair raporlar aldıklarını söyleyen Taliban sözcüsü Zebihullah Mücahit, “Hükümetin insanları koruma sorumluluğu var, bu yüzden (Afganların tahliyeleri) hayatlarının tehlikede olmadığından emin olana kadar durdurulacak,” ifadelerini kullandı.

Mücahit, bu cevabı sınır yetkililerine ne hava yoluyla ne de karayoluyla kimsenin tahliye edilmesine izin vermemeleri talimatı verildiğine dair sosyal medyada dolaşan iddialarla ilgili sorulan soruya karşılık olarak verdi.

İktidara geldikten sonra Taliban, geçerli pasaport ve vizeleri olması koşuluyla Afganların istedikleri gibi gelip gitmekte özgür olacaklarına söz vermişti.

Yeni hükümetin tahliyelerin süresiz olarak devam edeceğine dair hiçbir söz vermediğini vurgulayan Mücahit ise “Başlangıçta, Amerikalıların endişe duydukları insanları alabileceklerini söyledik. Ama bu süresiz bir söz değildi,” ifadelerini kullandı.

Sözcü gelecekte Afganistan’dan ayrılmak isteyen ailelerin bunu yapmak için geçerli bir “mazereti” olması gerekeceğini vurguladı.

Taliban’ın 15 Ağustos’ta Kabil’in kontrolünü ele geçirmesinden 31 Ağustos’a kadar aralarında çifte vatandaşlık sahibi de olan 120.000’den fazla Afgan tahliye edildi.

Sonrasında yüzlerce kişinin daha hava yoluyla ülkeyi terk etmesine izin verildi, ancak son resmi hava tahliyesi 1 Aralık’ta gerçekleşti.

Çoğu son yirmi yılda ABD liderliğindeki koalisyon, elçilikler veya diğer uluslararası kuruluşlar için çalışmış kişilerin aileleri olmak üzere, seyahat belgesi olmayan binlerce Afgan’ın ülkeyi terk etmesine izin vermişti.

Fakat bu kategoriye giren binlerce insan hala Afganistan’da ve Taliban tarafından “işbirlikçi” olarak hedef alınma korkusuyla ne pahasına olursa olsun ülkeyi terk etmek istiyor.

Şimdiye kadar yaygın bir misilleme bildirilmemesine rağmen, bir Birleşmiş Milletler raporunda eski rejimin 100’den fazla üyesinin, ağustos ayından bu yana Taliban tarafından öldürüldüğü iddia edildi.

(Kaynak: euronews)