2024 Nobel Barış Ödülü Japonya’ya Gitti

Bilim, edebiyat ve barış gibi alanlarda ilerlemeye katkı sağlayan kişilere verilen Nobel Ödülleri’nden 2024 Nobel Barış Ödülü, Hiroşima ve Nagazaki’ye atılan atom bombalarından sağ kurtulanların oluşturduğu Japon kuruluş Nihon Hidankyo’ya verildi.

Haber Merkezi / Norveç Nobel Komitesi Başkanı Jørgen Watne Frydnes yaptığı açıklamada, ödülün “nükleer silah kullanımına karşı tabunun baskı altında olması” nedeniyle verildiğini belirtti.

Alfred Nobel, vasiyetinde ödülün “uluslararası kardeşlik için, daimi orduların kaldırılması veya azaltılması için ve barış kongrelerinin düzenlenmesi ve desteklenmesi için en çok veya en iyi çalışmaya” verilmesi gerektiğini belirtiyor.

Nihon Hidankyo’nun eş başkanı Toşiyuki Mimaki, Komite’nin kararının açıklamasının ardından Tokyo’da düzenlediği basın toplantısında, ödülü kazanmış olmalarından duyduğu şaşkınlığı dile getirdi. Konuşması sırasında gözleri dolan Mimaki, “Bunun gerçekleşeceğini asla düşünmemiştim” dedi.

Kendisi de Hiroşima’ya atılan atom bombasından sağ kurtulmuş bir isim olan ve nükleer silahların dünyaya barış getireceği fikrinin bir “yanılgı” olduğunu söyleyen Mimaki şöyle konuştu:

“Nükleer silahlar sayesinde dünyada barışın korunduğu söyleniyor. Fakat bu silahlar teröristler tarafından da kullanılabilir. Mesela bunları Rusya Ukrayna’ya karşı veya İsrail Gazze’ye karşı kullanırsa, (bu savaşlar) orada bitmeyecektir. Siyasetçiler bunları biliyor olmalı.”

Gazze’deki çocukların durumunun, İkinci Dünya Savaşı sonunda Japonya’da karşılaşılan tabloya benzer olduğunu da söyleyen Mimaki, “Gazze’de çocuklar kan içinde. Seksen yıl önce Japonya’da olduğu gibi” dedi.

2023 Nobel Barış Ödülü, kadın hakları ve demokrasiyi savunduğu ve idam cezasına karşı olduğu için hapisteki İranlı aktivist Narges Mohammadi’ye verilmişti.

Nobel Komitesi, bunun aynı zamanda “İran’ın teokratik rejiminin kadınları hedef alan ayrımcılık ve baskı politikalarına” karşı gösteri yapan “yüzbinlerce insanın” tanınması anlamına geldiğini söylemişti.

2022 Nobel Barış Ödülü’ne insan hakları savunucusu Ales Bialiatski ile insan hakları örgütleri Memorial ve Center for Civil Libertie’s layık görülmüştü. Nobel Barış Ödülü 2021’de Rus gazeteci Dimitri Muratov ve Filipinli gazeteci Maria Ressa’ya verilmişti.

1901 ve 2021 yılları arasında 102 Nobel Barış Ödülü sahibini bulurken bunların 25’i kurumlara verildi. Kurum sayısı bu seneki ödülle 27’ye yükseldi. Şu ana kadar 2 barış ödülü, üç kişi arasında paylaştırıldı. Bu seneki ödülle birlikte bu sayı 3’e yükseldi.

Nobel Barış Ödülü’nü bugüne kadar reddeden bir kişi oldu. Eski ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger ile 1973 Paris Antlaşması’nı imzaladığı için Barış Ödülü’nü paylaşan Vietnamlı politikacı Le Duc Tho, ödülü almayı reddetmişti. Nobel Barış Ödülü şu ana kadar 18 kadına verildi.

Nobel ödüllerinin açıklanmasının ardından ödüller 10 Aralık’ta düzenlenecek törende İsveç Kralı tarafından sahiplerine takdim edilecek. Dinamitin mucidi olan iş insanı Alfreed Nobel’in vasiyeti üzerine 1901’den beri verilmeye başlanan ödüller bilim, edebiyat ve barış gibi alanlarda ilerlemeye katkı sağlayan kişilere sunuluyor.

2024’ün diğer kazananları

Bu yıl Nobel Kimya Ödülü’nü David Baker, Demis Hassabis ve John Jumper kazandı. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisinden yapılan açıklamada ikisi ABD’li, biri İngiliz üç bilim insanının proteinlerin yapıları üzerine yaptıkları araştırmalar nedeniyle bu ödüle layık görüldükleri duyuruldu.

Nobel Fizik Ödülü yapay zekânın bir alt dalı olan makine öğrenimi alanındaki çalışmalarıyla ABD’li John Hopfield ve Kanadalı Geoffrey Hinton’ın oldu.

ABD’li bilim insanları Victor Ambros ve Gary Ruvkun da “mikroRNA’nın keşfi ve gen düzenlemesi” alanındaki çalışmalarından dolayı Nobel Tıp Ödülü’nü kazandı.

Nobel Edebiyat Ödülü ise Güney Koreli yazar Han Kang’a verildi. Han, Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan ilk Güney Koreli oldu.

2024 Nobel Ekonomi Ödülü’nün sahibi 14 Ekim Pazartesi günü açıklanacak.

Norveç’in başkenti Oslo’da takdim edilecek Nobel Barış Ödülü dışındaki ödüller, İsveç’in başkenti Stockholm’de düzenlenecek törenlerle bu yılki sahiplerine verilecek. Ödül kazananlara ayrıca 11 milyon İsveç Kronu (Yaklaşık 1 milyon dolar) para ödülü verilecek.

Nobel ödülleri nedir?

Nobel Ödülleri, İsveçli mucit Alfred Nobel’in vasiyetiyle oluşturuldu. Nobel, servetinin, “önceki yıl insanlığa en büyük faydayı sağlayanlara” ödül olarak verilmesini istedi.

Alfred Nobel, 1895 yılında hayatını kaybetti ancak vasiyeti üzerindeki yasal mücadelenin ardından ilk Nobel Ödülleri ancak 1901 yılında verilebildi. Nobel, kimya ve fizik ödüllerinin İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından, edebiyat ödülünün ise İsveç Akademisi tarafından verilmesini şart koştu.

Fizyoloji veya tıp alanındaki ödülleri İsveç’teki Karolinska Enstitüsü’nün vermesini belirleyen Nobel, barış ödülünün ise Norveç parlamentosu tarafından verilmesini istedi. Nobel’in, o dönem İsveç ile bir birlik içinde olan Norveç’i barış ödülünün dağıtımı için neden seçtiği bilinmiyor.

1968 yılında İsveç Merkez Bankası, 300. yılını kutlarken, Nobel Vakfı’na yaptığı bağışla “Alfred Nobel Anısına Ekonomi Bilimleri Ödülü”nü kurdu. Bu ödül, diğer Nobel ödülleriyle aynı prensipler doğrultusunda İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından veriliyor.

Paylaşın