Van: Ardzvaber Kilisesi
Ardzvaber Kilisesi; Van’ın Erciş İlçesi, Salmanağa Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.
İlk hristiyanlık zamanlarında, 630-635 yıllarında, Hripsimeadib şeklinde inşa edilmiştir. Kilisenin dış ölçüleri 17.8 x 23.5 boyutlarındadır, inşaatta siyah ve kırmızı tüf taşları kullanılmıştır.
Kilise dıştan dörtköşe, içten ise haç şeklindedir. Dört köşelerinde kilisenin ayin eşya ve elbiselerinin bulunduğu odacıklar vardır ; batıdakilerin kilise içi ile bağlılıkları yoktur, giriş dış cephedendir, doğuda bulunanlar ise dua mekanlarına bölümlerle açılırlar, iki renkli taşlarla örülmüşlerdir.
Odacıklarda Urartulardan kalma çiviyazısı iki levha bulunmaktadır. Kilisenin kuzey-doğusundaki levhada ise Arkişd Aki yazısı okunmaktadır. Kilisenin tek ana girişi batı cephesinde bulunmaktadır. Diğre cephelerde ise çifte ventriküller vardır.
13 cü yüzyıl ve daha sonraları restorasyon geçirmesine rağmen günümüzde manastırı oluşturan birimler harape halindedirler ve dış duvar taşlarının büyük bölümü düşmüştür. Mısırlı araştırmacı Nayiri Hampikian Ardzvaber üzerine çalışmalar yapmıştır.
