Siirt: Seyfo Kalesi

Seyfo Kalesi; Siirt’in Merkez İlçesi, Gökçebağ Beldesi’nin yaklaşık olarak 4 km. kuzeybatısında yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Konum itibariyle, kuzeyde Kezer Çayı, güneyde kurumuş bir dere yatağı arasında, doğu-batı yönünde uzanan iki vadi arasında, denizden 612 m. yüksekliğindeki bir kayalık üzerinde bulunmaktadır. Düzgün bir şekil arz etmeyen kale, doğudan itibaren batıya doğru genişleyerek uzanmaktadır.

Kale konumu itibariyle hemen kuzeyindeki Burçlar ve surlar tamamen ana kayanın üzerine inşa edilmiştir. Kaleyi koruyan surların ve burçların büyük bir kısmı yıkılmıştır. Kalenin batısında, kayalık alanların da değerlendirilmesiyle düzgün kesme ve moloz taş malzemeden inşa edilmiş büyük bir burç dikkati çekmektedir.

Burç kalenin savunma bakımından en zayıf olduğu doğu yönde yer almaktadır. Kalenin üzerine oturduğu kayalık alan doğu yönden kendisinden daha yüksek bir tepeliğe bağlanmıştır. Kale ve tepelik yaklaşık 10 m. genişliğindeki bir hendekle birbirinden ayrılmıştır. Bu sebeple büyük burç, savunmayı tahkim etmek için hendeğin hemen önünde inşa edilmiştir.

Kalenin, güneybatısında altıgen bir form gösteren büyük bir burcun kalıntısı görülmektedir. Bu burç, kaleye güney ve batıdan gelecek saldırıları önlemek için inşa edilmiştir. Kalenin, doğusunda büyük burcun hemen kuzeyinde, oturduğu kayalığın şekline uygun olarak 6 x 5 m. ölçülerinde “Gözetleme Kulesi” olabilecek bir mekan bulunmaktadır.

Burası kalenin en yüksek yeridir. Kale içinde, kâgir, kaya oyma ve kaya oyma+kâgir mekanlar, sarnıçlar kısmen sağlam kalmıştır. Kalenin güneybatısında birkaç basamağı günümüze sağlam şekilde ulaşmış yine kaya oyma merdivenler dikkati çekmektedir. Yer yer kaçak kazı çukurları görülmektedir.

Paylaşın

Siirt: Kırmızı Han

Kırmızı Han; Siirt’in Merkez İlçesi, Yerlibahçe Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Siirt İl Merkezi’ne yaklaşık 6.5 km uzaklıkta; Yerlibahçe Köyü’nün tam karşısında ve Botan Nehri’nin hemen kenarında yer almaktadır.

Yapının kim tarafından ve ne zaman yaptırıldığını gösteren herhangi bir kitabe bulunmamaktadır. Ancak yukarıda verilen bilgiler, yapının planı ve malzemesi göz önüne alındığında hanı XIV-XVII. yüzyıllar arasına tarihlendirmek mümkündür.

Diyarbakır Salnamelerine göre Kırmızı Han’ın, 1890 yılında bile kullanılıyor olması dikkat çekicidir. Eğimli bir arazi üzerinde olması nedeniyle kuzey cephesi tamamen, doğu ve batı cepheleri ise kısmen toprak içinde kalmıştır.

Cepheler sade olup hareketlilik sağlayacak süsleme ve benzeri herhangi bir unsur bulunmamaktadır. Han, Botan Nehri’nin hemen kuzeyi kenarındadır. Kuzeybatı-güneydoğu yönünde uzanan dikdörtgen planlı yapı, 14.30 x 11.80 m. ebatlarındadır.

Yapıya güney cephedeki günümüzde yıkılmış olan orta bölümden girilmektedir. Ortadaki dikdörtgen planlı ikişer payeye oturan üç yuvarlak kemer dizisi ile birbirinden ayrılan ortadaki büyük, yanlardaki küçük üç sahınlı bir düzenlemeye sahiptir. Sahınların üzeri içten beşik tonozla, dıştan düz damla örtülüdür.

Paylaşın

Siirt: Pervari Yukarı Camii

Pervari Yukarı Camii; Siirt’in Pervari İlçesi, Aydın Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Cami üzerinde kim tarafından ve ne zaman yaptırıldığını gösteren herhangi bir kitabe yoktur. Ancak kullanılan malzeme ve inşa tekniği bakımından Osmanlı devrinde XVII- XIX. yüzyılda yapılmış olmalıdır.

Cami, kuzeydoğu-güneybatı yönünde uzanan dikdörtgen planlı ve tek sahınlıdır. Yapının üstüne sonradan ikinci kat eklendiği için orijinal üst örtüsü belli değildir.

Güneydoğu köşedeki yuvarlak kemerli bir kapıdan harime girilir. Harim, mazgal pencere ve nişlerle hareketlendirilmiştir.

Güney duvarı ortasında sivri kemerli basık mihrab nişi vardır. Günümüzde ibadete kapalı olup depo amaçlı kullanılmaktadır. Sonradan inşa edilen ikinci katı cami olarak hizmet vermektedir.

Paylaşın

Siirt: Ayvalıbağ Kalesi

Ayvalıbağ Kalesi; Siirt’in Pervari İlçesi, Ayvalıbağ Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Ayvalıbağ Köyü, Botan Nehri’nin içinden geçtiği vadiye hakim bir konumda ve vadinin güney yamacına kurulmuş bir küçük köydür. Kale ise, köy ile nehir arasında yer alan küçük bir bir kaya kütlesinin üzerindedir.

Kale üzerinde kim tarafından ve ne zaman yaptırıldığını gösteren bir kitabe bulunmamaktadır. Ancak kullanılan malzeme ve inşa tekniği açısından Osmanlı Döneminde XVIII. yüzyılda, yapılmış olmalıdır.

Boyut itibariyle küçük olan kale, vadiyi takip eden yolu kontrol amaıyla yapılmış karakol mahyetinde bir yapı olmalıdır.

Günümüzde kalenin çevresiyle herhangi bir organik bağı bulunmamaktadır. Kale yaklaşık olarak kuzey-güney yönünde uzanan bir planlamaya sahiptir.

Doğusunun sarp olması nedeniyle suru bulunmamaktadır. Ancak, batısında, silindirik burçlarla desteklenmiş kırma ve moloz taş malzemeyle inşa edilmiş surlar açıkça görülmektedir.

Paylaşın

Siirt: Ormandalı Medresesi

Ormandalı Medresesi; Siirt’in Pervari İlçesi, Ormandalı Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Üzerinde kim tarafından ve ne zaman yaptırıldığını gösteren herhangi bir kitabe yoktur. Ancak inşa tekniği ve malzemesinden hareketle medrese Osmanlılar devrinde XVIII. yüzyılda yapılmış olmalıdır.

Yapı günümüzde oldukça harap haldedir. Mevcut yapılar birbirinden ayrı iki birimden meydana gelmektedir. Medresenin, mescit-dershane kısmı ile hücreler ters “T” şeklinde bir düzenleme gösterir.

Dershane, kuzeybatı-güneydoğu yönünde dikdörtgen planlıdır. Moloz taş malzemeden inşa edilmiştir. Beden duvarlarının üst kısmı ve üst örtüsü yıkılmıştır.  Güneybatıdaki düz lentolu kapı açıklığından iç mekana girilmektedir.

Dershanenin hemen doğusunda yer alan hücreler ise kuzeydoğu-güneybatı yönünde uzanan dikdörtgen planlı olup üzeri yine aynı yönde uzanan beşik tonozla örtülüdür. Üst örtü ve beden duvarlarının çoğu yıkılarak hücrelerin içini doldurmuştur.

Paylaşın

Siirt: Umurlu Hanı

Umurlu Hanı; Siirt’in Pervari İlçesi, Palamut Köyü, Umurlu Mezrası sınırları içerisinde yer almaktadır. Ş

Umurlu Mezrası’na şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Yapı üzerinde kim tarafından ve ne zaman yaptırıldığını gösteren herhangi bir kitabe yoktur. Eser plan, malzeme ve teknik özelliklerden hareketle Osmanlı devrinde XVI.- XVII. yüzyılda, yapılmış olmalıdır.

Kısmen tahrip olmuş şekilde günümüze ulaşmıştır. Kapalı hanar grubundan olup tek sahından oluşmaktadır. Kuzey-güney yönünde uzanan dikdörtgen plana sahiptir. Üzeri de yine aynı yönde uzanan beşik tonozla örtülüdür.

Beden duvarları ve üst örtüsü kısmen yıkık olan hanın orijinal girişinin nereden olduğu tespit edilememiştir. Hanın iç mekanı ortadan plasterlere oturan bir yuvarlak atkı kemeriyle ikiye ayrılmıştır.

Paylaşın

Siirt: Kanyamira Çeşmesi

Kanyamira Çeşmesi; Siirt’in Baykan İlçesi, Çevrimtepe Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Çeşme, köyün girişinde, bahçelerin arasında yer almaktadır. Günümüzde de kullanılan yapı güneyden kayalara yaslanmış olup, dıştan 7.00 x 4.70 m. ölçüsündedir. Yapı üzerinde kim tarafından ve ne zaman yaptırıldığını gösteren herhangi bir kitabe bulunmamaktadır.

Ancak plan, malzeme ve inşa tekniğinden hareketle çeşme Osmanlı devrinde XVIII. yy’da yapılmış olmalıdır. Kuzey-güney doğrultusunda uzanan iki bölümlü çeşmenin su haznesi günümüzde kapalı durumdadır.

Diğer kısım ise doğu batı doğrultusunda uzanan ve düzgün olmayan dörtgen planlı olup, üzeri de aynı yöndeki sivri beşik tonozla örtülüdür. Yerde, ortada suyun akması için yapılmış bir kanal ile kuzeyinde sadece beden duvarı seviyesinde yükselen bir duvar görülmektedir.

Paylaşın

Siirt: Çarpiran Köprüleri

Çarpiran Köprüleri; Siirt’in Baykan İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Her iki köprüde Bitlis-Baykan karayolunun kenarında Bitlis Çayı üzerindedir. I. Köprü 6 gözlü olup doğu-batı doğrultusunda uzanmakta ve 74.50 x 4.50 m ölçülerindedir.

Meyilli bir arazi üzerindeki köprü, iki renkli kesme taş malzemeden yapılmıştır. Köprünün ayakları farklı ölçülerdedir.

Oldukça harap olan köprünün restorasyon çalışmaları tamamlanarak kullanıma açılmıştır. Günümüzde kullanılmaktadır.

Birinci köprünün doğusunda Bitlis Çayı’na dökülen, kısmen kurumuş olan bir derenin üzerinde II. Köprü yer alır.

Tek gözlü ve 26.00 x 5.30 m. ölçülerindeki yapı, iki renkli düzgün kesme taş malzemeden yapılmıştır.

Geniş ayaklara oturan ve sivri kemere sahip köprünün restorasyon çalışmaları tamamlanarak kullanıma açılmıştır. Günümüzde kullanılmaktadır.

Paylaşın

Siirt: Şeyh Ali Türbesi

Şeyh Ali Türbesi; Siirt’in Baykan İlçesi, Çevrimtepe Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Köylülerin “Ziyaret-i Şeyh Ali” diye isimlendirdikleri mezarlık içinde yer almaktadır. Tamamen sağlam olan yapı, kuzey – güney doğrultusunda uzanan 13.65 x 9.80 m ebatlarında düzgün dikdörtgen planlı, dört mekandan oluşmaktadır. Türbenin üzerinde kim tarafından ve ne zaman yaptırıldığını gösteren herhangi bir kitabe yoktur.

Ancak mezar taşlarından 1091/1680 tarihinde vefat eden Fatma Hanım, 1102/1690 tarihinde ölen ve türbenin adlandırılmasına sebep olan Şeyh Şerafeddin oğlu Şeyh Ali’nin ölüm tarihleri dikkate alındığında türbe Osmanlı devrinde XVII. yüzyılda inşaa edilmiş olmalıdır. Kuzey-güney doğrultusunda uzanan düzgün dikdörtgen planlı ve üzeri yine aynı doğrultuda uzanan sivri beşik tonozlu eyvana ulaşılmaktadır.

Eyvanda yerden yükseltilmiş dikdörtgen bir platform üzerinde dört adet baş ve ayak taşları bulunan sandukalı mezar yer almaktadır. Eyvanın kuzeyindeki bir kapı açıklığıyla ikinci mekana girilmektedir. Bu kısım da kuzey-güney doğrultusunda uzanan düzgün olmayan dörtgen planlı olup üzeri aynı doğrultuda uzanan sivri beşik tonoz örtülüdür.

İçinde iki tane baş ve ayak şahidesi olan sandukalı mezar vardır. Eyvanın batı duvarındaki bir kapıyla eyvanla
aynı büyüklükteki üçüncü kısma geçilir. Bu mekan kuzey-güney doğrultusunda uzanan düzgün dikdörtgen planlı olup üzeri aynı yönde uzanan sivri beşik tonoz örtülüdür.

Burada yerden yükseltilmiş dikdörtgen bir platform üzerinde baş ve ayak şahideleri mevcut sandukalı üç tane mezar bulunmaktadır. Güney duvarında ortada yarım daire planlı ve sivri kemerli mihrap nişi yer almaktadır. Kuzey duvarının ortasındaki giriş açıklığıyla, kuzey-güney doğrultusunda uzanan düzgün dikdörtgen planlı ve aynı yönde uzanan sivri beşik tonoz örtülü dördüncü kısma girilmektedir.

Paylaşın

Siirt: Çevrimtepe Camii

Çevrimtepe Camii; Siirt’in Baykan İlçesi, Çevrimtepe Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Cami, kalenin eteğinde, engebeli bir arâzi üzerinde ve sarp yamacın kenarındadır. Yapı; giriş ünitesi, mescid, iki sarnıç ve camiden oluşmaktadır.

Giriş holünden sarnıca geçişi sağlayan kapı üzerindeki kitabeye göre cami, 977 / 1570 tarihinde Halil Bey tarafından yaptırılmıştır. Giriş ünitesi doğu-batı doğrultusunda uzanan ve düzgün olmayan dörtgen planlı ve üzeri beşik tonoz ile örtülüdür.

Câmi, dıştan 21.40 x 18.90 m. ölçülerindedir. Yapıda kırma taş ve kesme taş malzeme kullanılmıştır. İçten beşik tonozla örtülü olan câmi, dıştan düz dam şeklindedir. Giriş revakını geçtikten sonra sivri kemerli bir niş içine alınmış sivri kemerli kapıdan harime girilmektedir.

Harim, mihraba paralel bir tane ve giriş bölümünde mihrâba dikey iki adet olmak üzere toplam üç sahından oluşmaktadır. Doğudaki sahın daha büyüktür. Kıble duvarında da ortada yarım daire planlı mihrap nişi ve üç basamaklı taş minber bulunmaktadır.

Giriş ünitesinin doğusundaki mescid, daha sonraki dönemlerde yapılmış olmalıdır. Mescid, kuzey-güney doğrultusunda uzanan ve mihraba dikey tek sahından oluşmaktadır. Kıble duvarının ortasında yarım daire şeklindeki mihrap nişi iki sütunçe ile sınırlandırılmıştır. Mihrap, alçı malzemeden yapılmıştır.

Paylaşın