Batman: Bozıkan Kalesi Sarnıçları

Bozıkan Kalesi Sarnıçları; Batman’ın Sason İlçesine bağlı Kaleyolu (Bozıkan) Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. İlçe Merkezi’nden Kaleyolu (Bozıkan) Köyü’ne günün belirli saatlerinde toplu taşıma araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Kaleyolu (Bozıkan) Köyü, Batman İl Merkezinin 90 km kuzeydoğusunda, Sason İlçe Merkezinin 24 km kuzeyinde bulunmaktadır.

1 nolu sarnıç, kalenin kuzeyinde bulunan burcun güneydoğu köşesinde dış surların kuzeyine bitişik şekilde inşa edilmiştir. Sarnıç kuzey-güney 9.40 m, doğu-batı 6.00 m ölçülerinde dikdörtgen planlı üst örtüsü tonozludur. İç yüksekliği zeminden 4.30 m’dir.

Sarnıcın batı duvarında içi toprakla dolu olan bir açıklık yer almaktadır. Bu açıklığın niş olduğu düşünülmektedir. Nişin genişliği 0.90 m, derinliği 0.80 m, yüksekliği ise 0.80 m’dir. Sarnıcın hemen güneyinde düzenli bir künk sistemine rastlanmıştır. Sarnıcın üst örtüsü kısmen, güney duvarı ise tamamen tahribata maruz kalarak yıkılmıştır. Yapım malzemesi olarak kesme blok taşlar, moloz taş ve cas harcı kullanılmıştır.

2 nolu sarnıç, iç kaleye ait surların kuzeydoğu köşesine bitişik şekilde inşa edilmiştir. Sarnıç kuzey-güney 7.40m, doğu-batı 7.20m ölçülerinde kareye yakın dikdörtgen bir plana sahip olup, üst örtüsü tonozla örtülmüştür. İç yüksekliği mevcut zeminden 4.00m’dir. Doğu duvarının tavan seviyesinde ve girişin taban kısmında su sistemine ait düzenli bir künk sistemi yer almaktadır.

Mekânın kuzey duvarının batı köşesinde giriş açıklığı olarak düşünülen kısım tahrip olmuştur. Mekânın güney duvarının tavanında yer alan açıklığın içinde tuğla örgülü, kemerli bir bölüm yer almaktadır. Bu bölümün de sarnıçla bağlantılı olduğu düşünülmektedir. Yapımında ağırlıklı olarak moloz taş kullanılmıştır. Sarnıcın içi ve üst örtüsü cas harcı ile sıvanmıştır. Sarnıcın içinde kaçak kazı izlerine rastlanmış olup ve aşırı tahribata söz konusudur.

Paylaşın

Batman: Yukarı Umurlu Sarnıçı

Yukarı Umurlu Sarnıçı; Batman’ın Sason İlçesi, Yukarı Umurlu (TağaJore) Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır.

İlçe Merkezi’nden Yukarı Umurlu (TağaJore) Köyü’ne günün belirli saatlerinde toplu taşıma araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Yukarı Umurlu Köyü, Batman İl Merkezinin 57 km kuzeydoğusunda, Sason İlçe Merkezinin 17 km batısında yer almaktadır.

Dar ağızlı, silindirik gövdeli, iç kısımdan tabana doğru genişleyen sarnıç ana kayanın oyulmasıyla yapılmış olup, ağız çapı 0.70 m, mevcut derinliği ise 1.60 m’dir.

İçi moloz taş ve toprak ile dolmuş olan sarnıç işlevini yitirmiştir. Günümüzde herhangi bir kullanım görmeyen sarnıçta tahribat söz konusudur.

Paylaşın

Batman: Deliktaş Köprüsü

Deliktaş Köprüsü; Batman’ın Sason İlçesi sınırları içerisinde bulunan Çakırpınar Köyünün, Deliktaş Mezrasında yer almaktadır.

Deliktaş Mezrası, Sason İlçesinin kuş uçuşu 17 km kuzeydoğusundadır. Köprü ise, Deliktaş Mezarsının 1.2 km kuzeyinde yer almaktadır.

Köprü yörede Asvazin Deresi ve Gelyemir Deresi olarak bilinen derelerin birleştiği noktada doğu-batı doğrultulu tek gözlü olarak inşa edilmiştir.

Köprünün doğu ve batı ayağı ana kayaya oturtulmuştur. Günümüzde köprünün büyük kısmı yıkılmış olup, iki ayağı kısmen korunmuştur.

Köprünün kalan kalıntılarından anlaşıldığı kadarıyla, kemerli bir şekilde inşa edilmiştir. Yapım malzemesi olarak moloz taş ve cas harcı kullanılmıştır. Köprüde genel olarak doğal ve beşeri tahribat söz konusudur.

Paylaşın

Batman: Şeytan Köprüsü

Şeytan Köprüsü; Batman’ın Sason İlçesi sınırları içerisinde kalan Koçkaya (Heşter) Köyünün, Tatlıca (Xılobit) Mezrasının kuzeyinde yer almaktadır.

Koçkaya köyü, Batman İl Merkezinin 75 km kuzeyinde, Sason İlçe Merkezinin ise 35 km kuzeybatısındadır.

Köprü, Batman İli Sason İlçesi ile Diyarbakır İli Kulp İlçesinin doğal sınırını çizen Sarıçoban Çayı üzerinde kuzey-güney yönlü inşa edilmiştir.

Ayakları ana kaya üzerine oturtulan köprüden günümüze çok az kalıntısı ulaşmıştır ve sonradan yapılan onarımlarla köprünün orijinalliği bozulmuştur.

Köprüye ait kalıntılardan yola çıkarak köprünün yapımında moloz taş ve cas harcı kullanılmıştır. Ancak günümüzde köprü, modern işçilikle onarılmış olup halen kullanım görmektedir.

Köprünün hemen güneyindeki kayalık alanda tahribat sonucu işlevini yitirmiş 4 adet sarnıç tespit edilmiştir.

Paylaşın

Batman: Şeyh Nasreddin Türbesi

Şeyh Nasreddin Türbesi; Batman’ın Gercüş İlçesi, Erdemli (Şeyhan) Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır.

Türbeye, şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Modern dönemde inşa edilmiş olan türbe kare planlı ve tek kubbelidir. Kubbesi yuvarlak kasnağa oturtulmuştur. Türbenin bahçesinde modern mezarlar ve eski mezarlar iç içe bulunmaktadır.

Eski dönem mezarların, mezar taşlarından anlaşıldığı kadarıyla olasılıkla İslami dönem mezarlarıdır. Bu mezarların yanı sıra mezar taşları, küçük sal taşlarından yapılmış olan mezarlarda bulunmaktadır.

Paylaşın

Batman: Şeyhbal Türbesi

Şeyhbal Türbesi; Batman’ın Sason İlçesine bağlı Aşağı Umurlu (Haydar) Köyünün 4 km güneyinde yer alan Ziyaret Mezrasının 250 m güneybatısındaki mezarlık alanın içinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Aşağı Umurlu Köyü, Batman İl Merkezinin 52 km kuzeydoğusunda, Sason İlçe Merkezinin 12 km batısında yer almaktadır. Türbe, dikdörtgen planlıdır. Türbenin kuzeyinde bulunan yuvarlak kemerli giriş ile türbeye geçiş sağlanmaktadır.

Bu girişe bitişik durumda yakın dönemde modern malzeme ile yapılmış kare planlı bir mekan bulunmaktadır. Türbenin üst örtüsü mevcut olmayıp sadece bazı bölümleri demir ayaklar üzerine saçlarla kapatılmıştır. Türbenin içinde Şeyhbal’a ve akrabalarına ait dört adet mezar bulunmaktadır. Mezarların baş ve ayak şahidelerinde herhangi bir yazı veya süslemeye rastlanılmamıştır.

Şeyhbal’a ait mezarın üzeri yeşil bir bezle ile örtülmüştür. Türbenin güney duvarında, mihrap nişi bulunmaktadır. Bu mihrap nişinin doğu ve batı duvarında üzerinde kazıma tekniğiyle Arapça yazıların mevcut olduğu taşlar bulunmaktadır. Zemini fayans ile döşenen türbenin içinde Şeyhbala ait üç adet kılıç ve bir adet orak bulunmaktadır.

Paylaşın

Batman: Şeyh Bazit Ziyareti

Şeyh Bazit Ziyareti; Batman’ın Sason İlçesi, Örenağıl (Versenge) Köyü, Kayadibi (Purşeng) Mezrası sınırları içerisinde yer almaktadır. 

Kayadibi (Purşeng) Mezrasının 5.5 km doğusunda bulunan ve yöre halkı tarafından Şeyh Bazid Tepesi olarak bilenen deniz seviyesinden 2817 m yüksekte olan yüksek dağ zirvesindedir.

Ayrıca Şeyh Bazid tepesi Meretto dağının diğer kolunu oluşturmaktadır. Örenağıl Köyü, Batman İl Merkezinin 87 km, Sason İlçe Merkezinin 21 km kuzeydoğusundadır.

İçinde Şeyh Bazid’e ait mezarın olduğu söylenen ziyaret alanının etrafı moloz taşlarla harç kullanılmadan yığma tekniğiyle örülmüştür.

Ziyarete geçiş güneye bakan küçük giriş açıklığıyla sağlanmaktadır. Ziyaret alanı doğu-batı yönünde 3.80 m, kuzey-güney yönünde 3.00 m ölçülerindedir. Şeyh Bazid’e ait mezarın etrafı ve üzeri aynı şekilde moloz taşla kapatılmıştır.

Mezarın ayak ve baş şahidesi de düzensiz taşlardan yapılmışken üzerlerinde herhangi bir yazı veya süsleme mevcut değildir. Yöre halkı tarafından Şeyh Bazid’in burada vefat ettiği ve buraya gömüldüğü söylenmektedir.

Paylaşın

Batman: Bekse (Şahinli) Kalesi

Bekse (Şahinli) Kalesi; Batman’ın Sason İlçesi, Dere Köyü, Şahinli Mezrası sınırları içerisinde yer almaktadır. İlçe Merkezi’nden Dere Köyü’ne günün belirli saatlerinde toplu taşıma araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Şahinli Mezrası, Sason İlçe Merkezinin kuş uçuşu 6 km kuzeybatısında yer almaktadır. Bekse Kalesi, Şahinli Mezrasının 1 km batısında yöreye hakim sarp bir kayalık üzerine doğu-batı doğrultulu inşa edilmiştir.

Kalede herhangi bir kitabe bulunmamaktadır. Bekse Kalesi günümüzde büyük oranda tahrip olmuş, kaleden günümüze sadece savunma yapısı olan sur duvarlarının çok az bir kısmı sağlam kalmıştır.

Korunan sur yapısı kalenin batı uç noktasında yer almaktadır ve korunan uzunluğu 18.60 m, yüksekliği değişkenlik göstermekle beraber 9.10 m, kalınlığı ise 1.90 m’dir.

Yapım malzemesi olarak da düzensiz moloz taş ve cas harcı kullanılmıştır. Kalenin sınırları tahribattan dolayı belli değildir.

Yüzey buluntuları göz önünde bulundurularak Bekse Kalesi, doğu-batı yönünde ortalama 142 m, kuzey-güney yönünde 25 m boyutlarındaki bir alana inşa edilmiştir.

Kalenin yüzeyinde herhangi bir mimari bütünlük oluşturmayan dağınık halde taşlar bulunmaktadır. Bekse Kalesi’nde yapılan yüzey araştırmalarda dönemi tanımlanamayan seramik örneklerine rastlanılmıştır.

Paylaşın

Batman: Bozıkan Kalesi

Bozıkan Kalesi; Batman’ın Sason İlçesi, Kaleyolu (Bozıkan) Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. İlçe Merkezi’nden Kaleyolu (Bozıkan) Köyü’ne günün belirli saatlerinde toplu taşıma araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Kaleyolu Köyü, Batman İl Merkezinin 90 km kuzeydoğusunda, Sason İlçe Merkezinin 24 km kuzeyinde bulunmaktadır. Eski Sason Kalesi olarak da adlandırılan Bozıkan Kalesi, Zavasar Dağının güney kısmında Kapıs ve Kus Nehirlerinin birleştiği bölgede oluşan üçgen alandaki yüksek bir kayalığın tepesinde stratejik önemi olan bir yere konumlanmıştır.

Ana kaya üzerine inşa edilen kale düzenli bir plan özelliği göstermemek ile birlikte inşa edildiği tepenin etrafını saran surlar, kalenin kurulduğu topografyanın sunduğu imkanlar dahilinde yapılmıştır. Kalenin deniz seviyesinden yüksekliği yaklaşık olarak 1300 m, kapladığı yüz ölçümü ise kuzey-güney yönünde 176 m, doğu-batı yönünde 134 m’dir. İç kale ve iç kaleye iliştirilmiş dış surlardan oluşan kale bulunduğu bölgeye hakim bir savunma mimarisi örneğidir.

İç kale ve dış surları oldukça tahribata uğramış olup günümüzde sadece kalıntıları kalabilmiştir. İç kaleye kuzey yönünden karayolu ulaşmaktadır. Diğer yönlerden sarp bir uçurum ve nehir hattı geçtiği için iç kalenin tahkimat duvarları daha zayıf inşa edilmiştir. Kuzey yönünde tespit ettiğimiz sur duvarı kalınlıkları ve burç kalıntıları karayolundan gelebilecek olası bir saldırı için çift kademeli sur anlayışı ile inşa edildiği göstermektedir.

Kuzey yönünde tespit edilen burçların gözetleme kulesi niteliğinde dairesel burçlar olduğu gözlemlenmiştir. Kalenin kuzeyinde iki adet tonozlu mekan bulunmaktadır. Bunlardan birinin sarnıç diğerinin ise gözetleme kulesi niteliğinde burç olduğu düşünülmektedir.

Kalenin batı yönünde bir adet burç, doğu yönünde ise tonozlu bir mekan bulunmaktadır. Bu mekanda düzgün bir künk sistemi tespit edilmiş olup buradan hareketle bu mekanın sarnıç olabileceği düşünülmektedir. Ayrıca kalenin güneybatı yönünde ana kayanın oyularak yapılmış ve günümüzde içi toprakla dolu bir geçit bulunmaktadır.

Bu geçit muhtemelen kalenin batısında geçen dereye kadar indiği düşünülmektedir. Günümüzde kaleden kalan kalıntılardan anlaşıldığı kadarıyla iç kale ve dış sur duvarlarının kalınlığının yaklaşık olarak 2.00 m olduğu ve moloz taşlardan inşa edilen sur örgüsünün düzgün kesme taş ile kaplandığı tespit edilmiştir. Sur duvarlarında cas harcı kullanılmıştır. Kale yüzeyinde çok az seramik buluntusuna rastlanmıştır.

Paylaşın

Batman: Pirtukan Kalesi

Pirtukan Kalesi; Batman’ın Sason İlçesi, Tekevler (Gunde Nu) Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. İlçe Merkezi’nden Tekevler (Gunde Nu) Köyü’ne günün belirli saatlerinde toplu taşıma araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Kale, Tekevler Köyünün 1.2 km güneydoğusunda yöreye hakim deniz seviyesinden 1529 m yüksekte sarp kayalık üzerine kuzey- güney doğrultulu inşa edilmiştir.

Sason bölgesi tarih boyunca birçok medeniyet arasında (Asur-Urartu, Pers-Romalılar, Sasaniler-Bizanslılar, İslam orduları-Ermeniler vb.) tampon bölge görevi görmüştür.

Ancak kalenin yapımı ve tarihi ile ilgili herhangi bir kitabe bulunmamakla birlikte yörede ‘‘Mıle Kellê’’ olarak adlandırılan Pirtukan Kalesi ismini güneybatısında bulunan ve yörede Pirtukan Çeşmesi olarak bilinen doğal kaynak suyundan almıştır.

Pirtukan Kalesi günümüzde tamamıyla tahrip olmuş ve kaleden günümüze kalan herhangi, bir mimari kalıntı bulunmamaktadır. Ayrıca kale alanın yüzeyinde mimari öğelere ait olduğu düşünülen çok sayıda taş yığını bulunmaktadır.

Paylaşın