Bilim, edebiyat ve barış gibi alanlarda ilerlemeye katkı sağlayan kişilere verilen Nobel Ödülleri’nden 2023 Nobel Edebiyat Ödülü “Söylenemeyeni dile getiren yenilikçi oyunları ve düzyazıları” nedeniyle Norveçli yazar Jon Fosse’ye verildi.
Nobel Edebiyat Ödülü’ne aday yazarların belirlenmesi İsveç Akademisi ve dünyadaki diğer edebiyatla ilgili akademi ve kurumlardan, eski ödül sahiplerinden, üniversitelerde edebiyat profesörlerinden öneriler alınıyor.
Bu yıl, Japon yazar Haruki Murakami, Kanadalı yazar Margaret Atwood ve İranlı yazar Salman Rüşdi’nin de adaylar arasında yer alıyordu.
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi yaptığı açıklamada, “2023 Nobel Edebiyat Ödülü, Norveçli yazar Jon Fosse’ye ‘yenilikçi oyunları ve söylenemeyeni dile getiren düzyazısı nedeniyle’ verildi.
“Norveç Nynorsk’ta [Nynorsk, Norveççe dilinin 2 yazılı dil formundan birisi] yazılmış ve çeşitli türleri kapsayan muazzam yapıtları arasında çok sayıda oyun, roman, şiir koleksiyonu, deneme, çocuk kitabı ve çeviri yer alıyor. Bugün dünyanın en çok sahnelenen oyun yazarlarından biri olmasına rağmen, aynı zamanda düzyazılarıyla da giderek daha fazla tanınmaktadır” dedi.
Yazarın Türkçedeki kitapları Monokl Yayınları tarafından yayınlandı: “Melankoli”, “Sabahtan Akşama”, “Üçleme”.
Jon Fosse: 1959 yılında Haugesund’da doğdu. Norveçli oyun, öykü ve roman yazarı. Son dönem Norveç edebiyatının dünya edebiyatına armağan ettiği en önemli yazarlardan birisi olarak gösteriliyor. Nordic Council’s Literature Prize’a layık görüldü.
Ödülü kazanan Jon Fosse 11 milyon İsveç kronu (yaklaşık 1 milyon dolar) para ödülü alacak. Kimya, Barış ve Ekonomi alanındaki Nobel Ödülü kazananları da 9 Ekim’e kadar açıklanacak.
Nobel ödüllerinin açıklanmasının ardından ödüller 10 Aralık’ta düzenlenecek törende İsveç Kralı tarafından sahiplerine takdim edilecek.
Dinamitin mucidi olan iş insanı Alfreed Nobel’in vasiyeti üzerine 1901’den beri verilmeye başlanan ödüller bilim, edebiyat ve barış gibi alanlarda ilerlemeye katkı sağlayan kişilere sunuluyor.
Nobel Edebiyat Ödülü “edebiyat alanında ideal bir yönde en seçkin eseri üretmiş olan kişiye” veriliyor.
Geçtiğimiz yıl ödüle Fransız yazar Annie Ernaux layık görüldü. Ernaux, ödülü veren İsveç Akademisi’nin deyimiyle, kuzeybatı Fransa’nın Normandiya bölgesindeki küçük kasaba geçmişine dayanan kitaplarındaki “cesaret ve keskinlik” nedeniyle ödülü kazandı.
Ernaux, Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan 120 kişi arasında 17’inci kadın oldu. Ödül uzun zamandır Avrupalı ve Kuzey Amerikalı yazarlara fazla odaklandığı ve erkek egemen olduğu eleştirileriyle karşı karşıya.
İlk defa 1901 yılında sunulan ödül geçtiğimiz yıllarda Orhan Pamuk, Ernest Hemingway, Toni Morrison ve Jean-Paul Sartre gibi ünlü edebiyatçılar layık görüldü. Sartre, 1964’te layık görüldüğü ödülü reddetmişti.
