İran’da 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin gözaltına alındıktan sonra hayatını kaybetmesiyle başlayan protestolarda yaşamını yitirenlerin sayısı 100’ü aşarken, başörtüsüz fotoğrafı sosyal medyada viral olan bir kadın tutuklandı.

Haber Merkezi / Mahsa Amini, 13 Eylül’de başkent Tahran’da “ahlak polisi” olarak bilinen İrşad Devriyesi tarafından gözaltına alınmış, daha sonra komaya girerek hastaneye kaldırılmıştı. 22 yaşındaki kadın, 16 Eylül’de hastanede yaşamını yitirmişti.

Polislerin gözaltındaki kadını döverek komaya soktuğu öne sürülürken, Tahran Polisi iddiaları yalanlayarak kadının “aniden bilincini kaybedip kalp rahatsızlığı yaşadığını” savunmuştu.

Bunun üzerine hem İran’da hem de dünyanın pek çok yerinde hükümet karşıtı protestolar başladı. Protestolara destek verdiği için eski milli futbolcu Hüseyin Mahini ve gazeteci Elahe Muhammedi gibi çok sayıda İranlı gözaltına alındı.

Yanındaki bir kadınla, Tahran’da bir restoranda başı açık şekilde kahvaltı yapan Dünya Rad’ın fotoğrafı da sosyal medyada viral oldu.

Dina Rad, bunun ardından kolluk kuvvetlerinin kız kardeşiyle temasa geçip açıklama istediğini söyledi: Kendisine söylenen yere gittikten sonra tutuklandı… Sağlığına dair endişeliyiz.

ABD’de yaşayan İran analisti Omid Memarian, “Başörtüsüz kahvaltıya gittiler. Tutuklandılar. İran’da başörtüsü politikası bu kadar acımasız/hastalıklı” dedi.

İran’da kadınlara nasıl muamele yapılıyor?

İran, Afganistan’daki Taliban rejimi dışında kamusal alanda başörtüsü takmayı zorlayan tek ülke.

İranlı kadınların eğitime tam erişimi var, ev dışında çalışıyor ve kamu görevlerinde bulunuyorlar. Ancak, başörtüsü takmanın yanı sıra uzun, bol elbiseler de dahil olmak üzere halka açık yerlerde “mütevazı” giyinmeleri gerekiyor. Evli olmayan erkek ve kadınların birbirine yakın durması ve teması yasak.

1979 İslam Devrimi’nden sonraki günlere dayanan kurallar, “devletin her kademesinde yolsuzluk ve rüşvet gibi durumların aleniyet kazandığı ülkede” ahlak polisi tarafından uygulanıyor.

Resmi olarak Rehberlik Devriyesi olarak bilinen bu birimler, halka açık alanlarda geziyor ve hem erkeklerden hem de kadınlardan oluşuyor.

Uygulama, bir noktada ahlak polisini aşırı saldırgan olmakla suçlayan ve nispeten ılımlı olan eski Cumhurbaşkanı Hassan Ruhani döneminde yumuşatıldı. 2017 yılında kadınların kıyafet kurallarını ihlal ettikleri için tutuklanmayacağı sadece uyarılacağı açıklandı.

Ancak geçen yıl seçilen sert görüşlü Reisi yönetiminde, ahlak polisinin ajanları farklı bir uygulamaya geçti.

BM insan hakları ofisi, son aylarda genç kadınların yüzlerine tokat atıldığını, coplarla dövüldüklerini ve polis araçlarına alındıklarını söylüyor.