D vitamini, öncelikle kemik sağlığını ve bağışıklığı korumak için gerekli olan, yağda çözünen temel bir organik moleküldür. Son zamanlarda, D vitamini eksikliğinin artan tip 2 diyabet riski ile ilişkili olduğu ilgi odağı haline geldi.
İnsan vücudu güneşten gelen ultraviyole-B ışınlarını kullanarak D vitamini sentezleyebilir. Cildin yeterli D vitamini üretmesi için günlük 15 – 20 dakika güneş ışığına maruz kalmak yeterlidir. Bununla birlikte, çok fazla güneşe maruz kalmak cilt yaşlanmasına ve cilt kanserine neden olabilir.
Ayrıca D vitamini, yumurta sarısı, tuzlu su balığı, hayvan karaciğeri, peynir, kuruyemişler ve D vitamini ile güçlendirilmiş süt ürünleri ve tahıllar gibi belirli gıdalar yoluyla da tüketilebilir.
Öncelikle D vitamini vücutta kalsiyum emilimini kolaylaştırarak kemikleri, dişleri ve eklemleri korur. Ayrıca sinirlerin, kasların ve bağışıklık sisteminin düzgün çalışması için gereklidir.
D vitamini eksikliğinin (D vitamini düzeyi <50 nmol/l) kısa vadeli etkileri arasında kemik/eklem ağrısı, kas zayıflığı, bağışıklıkta bozulma, depresyon vb. bulunur. Bununla birlikte, uzun süreli D vitamini eksikliği, = daha ciddi komplikasyonlarla ilişkilidir, osteoporoz, kronik yorgunluk, yüksek tansiyon, obezite, Alzheimer hastalığı, tip 2 diyabet ve hatta kanser dahil.
D vitamini tip 2 diyabeti nasıl etkiler?
D vitamininin kan şekerini korumak için gerekli bir hormon olan insülinin duyarlılığını artırmada önemli bir rol oynadığını iddia eden birçok bilimsel çalışma ve klinik çalışma bulunmaktadır. Normal glukoz homeostazını korumak için 80 nmol/l veya üzerinde bir D vitamini seviyesinin korunmasının uygun olduğu bilinmektedir.
D vitamininin tip 2 diyabet üzerindeki etkileri, birden fazla mekanizma tarafından yönlendirilebilir. Örneğin, araştırmalar pankreasın, pankreas beta hücreleri tarafından insülin sentezi ve salgılanması için gerekli olan 1,25-dihidroksivitamin D adı verilen aktif D vitamini metaboliti için reseptörler içerdiğini bulmuştur.
Tip 2 diyabetin D vitamini takviyesi ile olumlu yönetimini gösteren çalışmaların çoğu, vitaminin diyabetin ana nedensel faktörü olan insülin direncini azaltarak normal bir glisemik durumun korunmasına yardımcı olduğunu iddia etmiştir.
Bu çalışmalar, kandaki optimal 25-hidroksivitamin D (25(OH)D) seviyesini (>80 nmol/l) tutmak için 2000 IU’dan fazla günlük D vitamini dozunun gerekli olduğunu önermektedir. Bu seviyede diyabet riskinin en düşük olduğu tespit edilmiştir. 25(OH)D’nin kan seviyesi tipik olarak hem güneşten hem de gıda kaynaklarından alınan D vitamini durumunu temsil eder.
Yaşlı insanlar (yaş: >70 yaş) üzerinde yapılan araştırmalar, <50 nmol/l kan D vitamini seviyesinin iki kat artmış diyabet riski ile ilişkili olduğunu göstermiştir. Ayrıca, D vitamini durumu ile bozulmuş glukoz metabolizması için iyi bilinen bir belirteç olan HbA 1C düzeyi arasında ters bir korelasyon vardır.
D vitamininin diyabet yönetimiyle ilgili bazı ikincil etkileri de vardır. Örneğin, araştırmalar, uzun vadede optimal bir D vitamini seviyesinin korunmasının, her ikisi de diyabet riskini azaltan kilo kaybı ve obezite riskinin azalmasıyla ilişkili olduğunu göstermiştir.
D vitamini obezite riskini iki şekilde azaltabilir. Yağ depolamasını kontrol etmek ve tokluğu indüklemek için gerekli olan kan leptin seviyesini artırarak iştahı düzenleyebilir. Ayrıca, uzun vadede kilo verme mekanizmalarını tetikleyebilen paratiroid hormonunun kan seviyesini azaltabilir.
Tutarsızlık
D vitamini ve tip 2 diyabet üzerine kapsamlı araştırmalara rağmen, D vitamininin diyabetin önlenmesindeki rolü tartışmalıdır. İyi tasarlanmış, iyi kontrol edilen birçok klinik çalışma, D vitamininin hipergliseminin kontrolünde önemli bir rol oynamadığını açıkça göstermiştir.
Bu tür çalışmalar, obez olmayan ve D vitamini eksikliği olan kişilerin, açlık ve genel kan şekeri düzeylerini düşürmede D vitamini takviyesinden maksimum fayda sağladığını göstermektedir. Buna karşılık obez olan ve D vitamini eksikliği olmayan kişiler D vitamini takviyesinden fayda görmezler.
Maksimum fayda, insanlara 12 haftadan uzun bir süre boyunca günde ≥1000 IU D vitamini takviyesi yapıldığında gözlemlenmiştir.
2423 yetişkin (yaş: ≥30 yaş) üzerinde yapılan yakın tarihli bir araştırma, günlük 4000 IU D vitamini dozunun diyabet geliştirme riski yüksek olan kişilerde tip 2 diyabeti önlemediğini göstermiştir. Çalışma, olası kafa karıştırıcı etkilerden kaçınmak için yaş, cinsiyet, ırk ve etnik köken ve vücut kitle indeksi dahil olmak üzere çeşitli fiziksel özelliklere sahip çok çeşitli insanları içeriyordu.
Çalışmanın sonunda bulgular, D vitamini destekli grup ile kontrol grubunda tip 2 diyabet gelişen kişilerin yüzdelerinin benzer olduğunu ortaya koymaktadır.
Diyabet ve düşük D vitamini seviyeleri arasındaki ilişki için başka olası açıklamalar da var. Yeterli D vitamini düzeyine sahip kişilerin açık havada fiziksel aktiviteye katılma olasılıklarının daha yüksek olması, tip 2 diyabet riskini de azaltacaktır.
Dikkat: Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır.
