Çağlayan Köprü; Amasya’nın Merkez İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Amasya merkeze 5 kilometre mesafededir.
Tokat karayolu üzerinde Eryatağı yol ayrımında yer alan bu köprünün yapım yılı ve yaptıranı kesin olarak bilinmemektedir. Ancak genel kanı, köprüyü Danişmendli emirlerden İltekin Gazi ya da oğlu Hüsamüddevle Hasan’ın 1075 ile 1150 yılları arasında bir zamanda yapıldığıdır.
Bazı kaynaklarda yer aldığı üzere bu köprü, Amasya kuşatmasında kullanılan askerlerin ulaşımını kolaylaştırmak için yaptırılmışsa, yaptıranı İltekin Gazi, yapım yılını ise 1075 olarak kabul etmek akla yatkın gelmektedir. 70 metre uzunluğundaki köprünün ayakları taş, kemerleri ise tuğladandır.
Ayakların batı kısımlarında üçgen biçimli selyaranlar bulunur. Köprünün tam ortasındaki ayağın yine batı kısmı üzerinde köşeli bir çıkıntı vardır. Bu çıkıntının, köprünün yapımıyla ilgili bilgilerin de bulunduğu kitabenin yer aldığı bir tür ‘kitabe köşkü’ ya da diğer adıyla ‘tarih köşkü’ olduğu düşünülmektedir.
Bu, Osmanlı Döneminde köprü mimarisinin ana unsurlarından biri haline gelecek olan tarih köşklerinin en erken örneklerindendir. İltekin Gazi Köprüsü adıyla da bilinen bu köprü için halk arasında en çok Çalak ya da Çalık ismi kullanılır. Bu isimlerin de çağlayan anlamına gelen ‘çağlak’ ya da ‘çahlak’ kelimelerinden dönüştüğü düşünülmektedir
