Batman: Mevlana Camii

Mevlana Camii; Batman’ın Hasankeyf İlçe Merkezi, Aşağı Şehir’in güneybatısında yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Geç döneme ait olduğu düşünülen yapının kitabesi bulunmadığından ne zaman ve kim tarafından yapıldığı bilinmemektedir. Beton onarımlarla özgün yapısını büyük ölçüde yitiren yapı, avlu, havuz ve minyatür bir revaktan oluşmaktadır.

Dikdörtgen planlı avlunun güney bölümünde yer alan cami; enine dikdörtgen planlı, tek sahından oluşmaktadır. Doğu – batı doğrultuda 7.95 m x 3.76 m ölçülerinde dikdörtgen planlı ibadet mekanının güney duvarında genişliği 0.75 m, derinliği 0.47 m, yüksekliği 2.10 m ölçülerinde mihrap nişi, doğu ve batı cephelerinde ise birer adet pencere açıklığı yer alır.

İbadet mekanının kuzey bölümünde ise son cemaat yeri olarak düzenlenen 8.05 m x 3.50 m ölçülerinde, dikdörtgen planlı, üç kemer açıklıklı, beşik tonozlu revak bulunmaktadır. Cami, yapılan onarımlardan sonra yeniden ibadete açılmıştır.

Paylaşın

Batman: Hasankeyf Kaya Camileri

Hasankeyf Kaya Camileri; Batman’ın Hasankeyf İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Kaya Camii I; Hasankeyf ilçe merkezinin kuş uçumu 3.20 km güneyindeki kayalık alandadır. Cami, son cemaat revakı ve harim mekânı olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır.

Kare planlı olan son cemaat revakının güneyinden harim mekânı, doğu ve batı duvarında ise birer adet niş yer almaktadır. Caminin asıl ibadet yeri olan harim mekânı doğu – batı doğrultuda dikdörtgen planlıdır.

Mekânın güney duvarında mihrap nişi, doğu ve batı duvarlarında ise ikişer adet niş ile kandil nişleri yer almaktadır. Herhangi bir süslemenin bulunmadığı camide doğal ve beşeri tahribat söz konusudur.

Kaya Camii II; Hasankeyf ilçe merkezinin 9.35 km güneydoğusundaki kayalık alanda yer almaktadır. Caminin girişi kuzeye bakmaktadır.

Kaya cami son cemaat yeri, harim ve son cemaat yerinin batısında bulunan bir mekândan oluşmaktadır. Caminin kuzey cephesinde yer alan dikdörtgen planlı son cemaat yeri, iki kemer açıklıklı revak şeklinde düzenlenmiştir.

Paylaşın

Batman: Atlıhan Kaya Camii

Atlıhan Kaya Camii; Batman’ın Hasankeyf İlçesi’ne bağlı Atlıhan Mezrası; Kantar Köprüsü’nün 8.75 km güneydoğusunda, Akarca Mezrası’nın ise 4.00 km doğusunda yer almaktadır.

Hasankeyf İlçe Merkezi’nden Atlıhan Mezrası ve Akarca Mezrası’na günün belirli saatlerinde toplu taşıma araçları ile ulaşım mümkündür.

Kayaya oyulmuş cami, iki katlı olup ortalama 5.00 x 4.00 m ölçülerinde ve 2.80 m yüksekliktedir. Alt ve üst katı aynı plan şemasına sahiptir.

Güney duvarında mihrabı ve temsili olarak yapılmış küçük bir minberi bulunan caminin doğu, kuzey ve güney duvarlarında kandil nişleri ve kitap ya da kutsal eşyaların konulduğu sekiler yer almaktadır.

Girişi olasılıkla batı da yer alan iki katlı kaya caminin her iki katının batı bölümleri neredeyse tamamı tahrip olmuş durumdadır.

Paylaşın

Batman: Akalın Kaya Camii

Akalın Kaya Camii; Batman’ın Hasankeyf İlçesi, Akalın (Aline) Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır.

Hayankeyf İlçe Merkezi’ne 12.5 km mesafedeki Akalın Köyü’ne, İlçe Merkezi’nden günün belirli saatlerinde toplu ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Ana kayaya oyulan kaya cami, tek mekânlı, kare plan özelliği göstermektedir. Kaya caminin girişi batı cephede yer almaktadır.

Giriş açıklığı, kuzey ve doğu duvarı moloz taşlarla örülen caminin ibadet mekânının güney duvarında mihrap nişi, doğu ve batı duvarlarında ise raf nişleri bulunmaktadır.

İçi dolgu toprak ve moloz taşla dolan camide genel olarak doğal ve beşeri tahribat söz konusudur.

Paylaşın

Batman: Şab (Molla Halil) Camii

Şab (Molla Halil) Camii; Batman’ın Hasankeyf İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. İç Kale’ye giden antik yolun güneyinde, İç kalenin doğusundadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Prof. Dr. Abdüsselam Uuluçam başkanlığında halk arasında Molla Halil veya Şâb Camii olarak anılan alanda 2006 yılında gerçekleştirilen kazılarda dört farklı döneme ait yapı kalıntıları ortaya çıkarılmıştır.

Hasankeyf’in kayalık kesiminde düz zemin olmadığından, vadide büyük programlı bir cami için I. Kale Kapısı ile dükkânların tonozlu örtü sistemi uygun görülmüş ve Artuklu döneminde bu zemin üzerine bir cami inşa edilmiştir. Muhtemelen yukarıdan koparak üzerine düşen kayaların tahribatı sonucunda caminin güneydoğu ucuna Osmanlı zamanında bir mescit eklendiği, kalan enkazın da zamanla mezarlık haline getirildiği anlaşılmıştır.

Şâb Camii, harim, son cemaat yeri ve avludan oluşmaktadır. Enine dikdörtgen planlı harim, üzeri muhtemelen beşik tonoz örtülü, tek neften oluşan bir yapıya sahiptir. Moloz taş ağırlıklı dolgu duvar tekniği ile örülmüş, iç mekân casla sıvanmıştır. Anıtsal yapıdaki taç kapısı, diğer kapı ve pencere söveleri ile mihrapta kaliteli, düzgün kesme taş kullanıldığı tespit edilmiştir.

Revak biçiminde düzenlenen son cemaat yeri harim ile aynı kotta tutulurken, kuzeydeki geniş avlunun daha düşük kotta olduğu gözlenmiştir. Tüm zemin kaliteli kesme taşla kaplanmış olup avluda uzun dikdörtgen bir havuz yer almaktadır.

Paylaşın

Batman: Oymataş Kaya Camii

Oymataş Kaya Camii; Batman’ın Merkez İlçesi sınırları içerisinde yer alan Oymataş Köyü’ndedir. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Kaya Camii, Oymataş Köyünün yaklaşık 315 metre kuzeydoğusundadır. Oymataş Köyü ise Batman merkezden kuş uçuşu 14 km güneybatıda yer almaktadır.

Doğu-batı doğrultulu uzanan kaya cami bir ön giriş odası ve harim mekanından oluşmaktadır. Kare plan özelliği gösteren ön giriş odasına geçiş, güneye bakan girişle sağlanmaktadır. Ön giriş odasının doğusunda dikdörtgen plan özelliği gösteren harim yer almaktadır.

Harimin batı duvarında iki adet niş, güney duvarında iki adet havalandırma bacası, bir adet niş, minber ve mihrabı bulunmaktadır. Tahribata maruz kalan kaya cami günümüzde depo olarak kullanılmaktadır.

Paylaşın

Batman: Melle Cemal Camii

Melle Cemal Camii; Batman’ın Hasankeyf İlçesi, İç Kale’de Yukarı Mahalle olarak bilinen mevkide yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Halk arasında Molla Cemal Camisi olarak adlandırılan yapının hangi tarihte yapıldığı bilinmemektedir. Duvar kalıntıları günümüze yıkık vaziyette ulaşan cami kubbeyle örtülü, kare plan şemasına sahiptir.

Kubbeye geçişler tromplarla sağlanmıştır. Moloz taş malzeme kullanılan yapının giriş kapısı dilimli kemerle çevrilmiştir.

Yapıda kullanılan cas harcı moloz taş malzemeyi birleştirmenin yanı sıra kaplama olarak da kullanılmıştır. Kubbenin büyük bir kısmı ve son cemaat yeri olarak düşünülen bölüm yıkılmış vaziyettedir.

Caminin doğusunda tuvalet birimleri yer almaktadır. Kuzeyinde ise ne amaçla kullanıldığı tam olarak bilinmeyen ancak cami ile bağlantılı olduğu düşünülen bir yapı grubu yer almaktadır.

Paylaşın

Batman: Koç Camii

Koç Camii; Batman’ın Hasankeyf İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Aşağı Şehir ortalarında, Merkezi Kazı Alanı olarak adlandırılan alanda yer almaktadır. 1985 yılında Prof.Dr. Oluş Arık tarafından kazı çalışmalarına başlanan alanda mekân bütünlüğünün anlaşılması amacıyla 2010 yılı kazı döneminde Prof. Dr. Abdüsselam Uluçam başkanlığında çalışmalara devam edilmiştir.

Kitabesi bulunmadığından ne zaman ve kimler tarafından yapıldığı bilinmemektedir. Ancak mimari ve bezeme özellikleri ile XII. yüzyıl Büyük Selçuklu Dönemi’ne işaret etmektedir.

Anıtsal avlulu caminin ibadet yeri, doğu-batı doğrultusunda şekillenen dikdörtgen planlı harimden oluşmaktadır. Cami harim mekânının ana ekseni ortasında yer alan büyük eyvan, kuzeydeki avluya açılmaktadır. Çeşitli dönemlerde onarımlar geçiren eyvan duvarlarında taş malzeme kullanılmıştır.

Eyvanın iki yanına yerleştirilen ikişer odanın, yapı ile aynı dönemde tasarlandığı düşünülmektedir. Caminin doğusunda ve kuzeyinde her biri kendi içinde odaklanmış avlulu mimari birimler yer almaktadır. Bunların caminin çağdaşı veya sonradan eklenmiş medrese, imaret, zaviye ve han olarak tasarlanmış yapılar olduğu düşünülmektedir.

Paylaşın

Batman: İbrahim Bey Camii

İbrahim Bey Camii; Batman’ın Kozluk İlçesi, Kale Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Caminin giriş kapısı üzerindeki kitabede; 1705 yılında Garzan aşiretinden Murtaza Bey oğlu İbrahim Bey tarafından yaptırıldığı belirtilmektedir.

Cami, mihrap önü mekanını örten büyük kubbe ve iki yan mekanı örten daha küçük kubbeleri ile zaviyeli camiler plan şemasına sahiptir. Küçük bir avlunun güney bölümünde yer alan caminin kuzey bölümünde beş kemer gözlü bir son cemaat yeri, kuzeybatı köşesinde ise minaresi yer almaktadır.

Harim, ortada bir ana mekan ile iki yanda eş büyüklükteki yan mekanlardan oluşmaktadır. Yan mekanlar, orta mekândan birer sivri kemerle ayrılarak kubbeyle örtülmüştür. Kubbeye geçişler pandantiflerle sağlanmıştır.

Pandantifler kesme taşlarla, kubbeler ise tuğla ile inşa edilmiştir. Ana kubbe pandantiflerinin üst kesimine birer ışık deliği açılmıştır. Harim duvarlarında sekiz adet niş bulunmaktadır. Güney duvarının ortasında yarım daire profilli mihrap yer almaktadır.

Beş kenar bir kaide üzerine inşa edilmiş minarenin girişi son cemaat yerine açılmaktadır. Beş bölmeli son cemaat yerinin orta bölmesi, kuzey – güney yönlü sivri kemerli bir tonozla, iki yandaki ikişer bölme de pandantifler üzerine oturan küçük birer kubbeyle örtülüdür. İç ve dış cephe duvarları kesme taşla kaplı yapı günümüze sağlam bir şekilde ulaşmıştır.

Paylaşın

Batman: Hasankeyf, Ulu Camii

Ulu Camii; Batman’ın Hasankeyf İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

İç Kale’de yer alan caminin kim tarafından, ne zaman yaptırıldığı bilinmemektedir. Artuklu Devri camileri ile benzer özellikleri göz önünde tutularak, Artuklu eseri olduğu düşünülmektedir. Kalenin en yüksek noktasında bulunan caminin, Roma Dönemi tapınağı üzerine kurulduğu sanılmaktadır.

Moğol istilası sırasında zarar gören yapı, Eyyûbi ve Osmanlı dönemlerinde birkaç kez elden geçmiştir. Minare üzerinde 1325 tarihi, eyvan ve minberde ise 1396 tarihlerini veren kitabeler mevcuttur.

Caminin, geniş bir avlunun güneyinde yer alan harime, kademeli kemerlerle desteklenmiş derin bir eyvandan geçilerek girilmektedir. Enine dikdörtgen planda gelişen yapı, tek sahınlıdır.

Eyyûbi ve Osmanlı dönemlerindeki onarımlarda bazı bölüm ve mimari elemanlar eklenen yapının sıva ve süslemeleri de yenilenmiştir. Minare, harime girişi sağlayan eyvanın batısında yer alır.

Caminin beden duvarını aşan yükseklikteki kaidesi kare planlıdır. Gövde yukarıya doğru daralan kesik bir koni görünümünde olup kısa bir bölümünden sonrası yıkıktır. Moloz taş malzeme ile inşa edilmiştir.

Paylaşın