Şarbon nedir? Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi

Şarbon, toprakta bulunan bacillus anthracisin neden olduğu ciddi bir bulaşıcı bir hastalıktır. Şarbon, 2001 yılında biyolojik bir silah olarak kullanıldığında yaygın olarak tanındı. Şarbonun ortaya çıkış şekli tam olarak bilinmese de laboratuvar ortamında oluşturulduğu ve biyolojik silah olarak kullanıldığı düşünülmektedir.

Toprakta ve meralarda bulunabilen bu bakteri temas durumunda bulaşabileceği gibi solunum yolu ile bulaşması durumunda oldukça tehlikelidir.

Şarbona ne sebep olur?

Şarbon sporlarına dokunarak, soluyarak veya sindirerek dolaylı veya doğrudan temas yoluyla şarbon kapabilirsiniz. Şarbon sporları vücudunuza girip harekete geçtiğinde, bakteriler çoğalır, yayılır ve toksin üretir. İnsanlar şu yollarla şarbon kapabilir;

• Enfekte evcil veya yabani otlak hayvanlara maruz kalma
• Yün veya post gibi enfekte hayvan ürünlerine maruz kalma
• Sporların solunması, tipik olarak kontamine hayvansal ürünlerin işlenmesi sırasında (inhalasyon şarbonu)
• Enfekte hayvanlardan az pişmiş et tüketimi (gastrointestinal şarbon)

Şarbon neden bu kadar tehlikelidir?

Yayılması kolay olması ve yaygın hastalıklara ve ölüme sebep olabilmesi nedeniyle biyolojik bir saldırıda kullanılması en olası durumlardan biri.

Şarbonun bir biyoterörist saldırıda kullanılmasının bazı nedenleri;

• Doğada kolayca bulunur
• Laboratuvarda üretilebilir.
• Zorlu saklama koşulları olmadan uzun süre dayanabilir
• daha önce silah haline getirildi.
• Çok fazla dikkat çekmeden kolayca serbest bırakılabilir – toz veya sprey şeklinde
• Şarbon sporları mikroskobiktir. Tat, koku veya görme ile fark edilmeyebilirler

Şarbon için kim risk altındadır?

• Orta ve Güney Amerika
• Karayip
• Güney Avrupa
• Doğu Avrupa
• Sahra-altı Afrika
• Orta ve güneybatı Asya

Şarbon hastalığı, çiftlik hayvanlarında insanlardan daha yaygındır. İnsanlar aşağıdaki durumlarda şarbona yakalanma riski artar;

• Laboratuvarda şarbonla çalışmak
• Bir veteriner olarak hayvancılıkla çalışmak
• Yüksek şarbon riski olan bölgelerden hayvan derilerini işlemek
• Otlayan hayvanlarlaa uğraşmak
• Yüksek şarbon riski taşıyan bir bölgede görevli olmak

Şarbon insanlara hayvanlarla temas yoluyla bulaşabilirken, insandan insana temas yoluyla bulaşmaz.

Şarbonun belirtileri nelerdir?

Kutanöz (cilt) temas; Cildiniz şarbonla temas ederse, kaşıntılı küçük, kabarık bir yaranız olabilir. Genellikle böcek ısırığına benziyor. Belirtiler bir ila beş gün içinde gelişir.

Soluma; Şarbon soluyan kişilerde genellikle bir hafta içinde semptomlar gelişir. Ancak semptomlar, maruziyetten iki gün sonra ve maruziyetten sonra 45 gün kadar hızlı gelişebilir. Soluma şarbonunun belirtileri;

• Soğuk semptomlar
• Boğaz ağrısı
• Ateş
• Ağrılı kaslar
• Öksürük
• Nefes darlığı
• Yorgunluk
• Titreme
• Kusma
• Yutma

Gastrointestinal şarbonun semptomları genellikle maruziyetten sonraki bir hafta içinde gelişir.

Şarbona maruz kalmanın belirtileri;

• Ateş
• İştah kaybı
• Mide bulantısı
• Şiddetli mide ağrısı
• Boyunda şişme
• Kanlı ishal

Şarbon nasıl teşhis edilir?

Şarbonu teşhis etmek için kullanılan testler;

• Kan testleri
• Cilt testleri
• Dışkı örnekleri
• Omurilik musluğu, beyni ve omuriliği çevreleyen az miktarda sıvıyı test eden bir prosedür
• Göğüs röntgeni
• CT tarama
• Endoskopi , yemek borusu veya bağırsakları incelemek için bağlı bir kamera ile küçük bir tüp kullanan bir test

Doktorunuz vücudunuzda şarbon tespit ederse, test sonuçları onay için bir halk sağlığı departmanı laboratuvarına gönderilecektir.

Şarbon nasıl tedavi edilir?

Şarbon tedavisi, semptom geliştirip geliştirmediğinize bağlıdır. Şarbona maruz kalırsanız ancak semptomunuz yoksa, doktorunuz önleyici tedaviye başlayacaktır. Önleyici tedavi antibiyotik ve şarbon aşısından oluşur .

Şarbona maruz kaldıysanız ve semptomlarınız varsa, doktorunuz sizi 60 ila 100 gün antibiyotiklerle tedavi edecektir . Örnekler arasında siprofloksasin (Cipro) veya doksisiklin (doryx, monodox) bulunur.

Tedaviler, bakterinin kendisine saldırmak yerine bacillus anthracis enfeksiyonunun neden olduğu toksinleri ortadan kaldıran bir antitoksin tedavisini içerir.

Uzun vadeli görünüm nedir?

Şarbon, erken yakalanırsa antibiyotiklerle tedavi edilebilir. Sorun, birçok insanın çok geç olana kadar tedavi görmemesidir. Tedavi olmaksızın şarbondan ölüm oranı artar.

• Kutanöz şarbon için ölüm oranı, tedavi edilmezse yüzde 20’dir
• Bir kişinin gastrointestinal şarbonu varsa, ölme oranı yüzde 25 ila 75’tir
• Şarbonu teneffüs ettikten sonra etkili bir tedavi olunmazsa ölüm oranı en az yüzde 80

Dikkat: Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.