Muğla: Datça, Apollon Kutsal Alanı
Apollon Kutsal Alanı; Muğla’nın Datça İlçesi, Emercik Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.
Apollon Kutsal Alanı, 1998-2006 yılları arasında T.C. Kültür Bakanlığı adına, Orta Doğu Teknik Üniversitesi tarafından Alman Bilimsel Araştırma Kurumu ile işbirliğinde ve Gerda-Henkel Vakfı’nın katkılarıyla Marmaris Müze Müdürlüğü Başkanlığında Kurtarma kazısı gerçekleştirilmiştir.
Kutsal Alan’daki kazılar Yukarı Teras, Hellenistik Dor Tapınağı ve Aşağı Teras’ta yoğunlaşmıştır. antik yazar Herodotos’un eserinde Dorların toplanarak Apollon adına düzenledikleri ritüellerin yapıldığı yer olarak bahsedilen Triopion için uygun bir konumda yer almaktadır. Yukarı Teras’taki çalışmalar yüzeyde görülen dorik mimari elemanlara ait yapılanmanın anlaşılmasına yönelik olarak yürütülmüştür.
1999 yılında Yukarı Teras’ta yapılan kazılarda Erken Bizans dönemine ait bir Büyük Bazilika ortaya çıkarılmıştır. Bazilika orijinalde 20.3m x 14m boyutlarında, üç nefli bir plana sahiptir. Doğusunda içten yuvarlak, dıştan beş cepheli bir apsisi, batısında ise bir narteksi vardır. Orta Bizans Çağı’nda Bazilika, orta nef bölümünde 9.95m x 4.40m boyutlarında küçük bir kiliseye dönüştürülerek büyük değişikliğe uğramıştır.
Çalışmaların ikinci önemli amacı olarak, 1998 yılında güney cephesi açılmaya başlanan Hellenistik Anıtsal Yapı tümüyle kazılmıştır. Hellenistik Anıtsal Yapı’nın peripteros planlı, 611 sütunlu bir stylobatı ve üç krepisten oluşan bir krepidoması bulunan geleneksel bir dor tapınağı olduğu anlaşılmıştır. Alt Teras’ta yapılan çalışmalarda, Anıtsal Yapı’nın güney temenos duvarı ile ilişki kurulmasına olanak veren ve Kutsal Alan’ın kuruluş aşamasından itibaren stratigrafik bulguların elde edilmesinde önemli sonuçlar sağlanmıştır.
Kazı sonuçları, ele geçen zengin buluntular ile Apollon Kutsal Alanı’nın Datça Yarımadası arkeolojisi için ne kadar önemli olduğunu göstermiştir. Alt teras, en azından Geç Geometrik dönemden itibaren, özellikle Arkaik Çağ süresince törensel gezinme düzlemi olarak adak sunma faaliyetleri için yoğun biçimde kullanıldığı anlaşılmaktadır.
Arkeolojik verilerin ilk sonuçlarına göre, Kutsal Alan’ın İ.Ö. 4. yüzyıl yapılaşma faaliyetlerine kadar Klasik Çağ boyunca terkedilmiş olması ilginçtir. Kazı sonuçları, özellikle alt terasta yapılan kazılarda ele geçen buluntular ile Emecik/Sarıliman Kutsal Alanı’nın İ.Ö. 6. yüzyıl sonlarına kadar denizaşırı bir öneme sahip olduğunu göstermiştir.
Buluntular, Mısır, Fenike, Etrüsk kökenli ithal malların tanımladığı geniş hinterlandı kadar, şimdiye kadar Doğu Yunan üretimi olarak bilinen ancak Knidos malı olduğu kesinleşen kireç taşı ve pişmiş toprak figürinler ile çanak-çömlek örneklerini zengin bir çeşitlilik ile sergilemesi bakımından da dikkat çekicidir. Kutsal Alan’da ele geçen epigrafik veriler ve adak eşyası oldukları anlaşılan değerli arkeolojik eserlerin gösterdiği özellikler Arkaik Çağ Emecik Kutsal Alanı’nın Apollon ile ilişkilendirilmesi gerektiğini kanıtlamaktadır.
