Kilis: Hayrettin Mimaroğlu Konağı
Hayrettin Mimaroğlu Konağı; Kilis’in Merkez İlçesi, Deveciler Mahallesi, Şube Sokak üzerinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım sağlanmaktadır.
Avlulu (havuşlu) “Kilis Evi’nin” en güzel örneklerinden biridir. Yapı yüksek bahçe duvarı arkasında dış mekandan soyutlanmıştır. 2 katlı olan yapı yörede üretilen kesme taştan yapılmıştır. Cephede düzgün taş işçiliği ve oymaları ve süslemeleri evin en dikkat çeken görünümüdür. 3 katlı yapılmış olup avluya bakan cumbaları mevcuttur.
Geleneksel ‘Kilis Evi’ avlu, mutfak odalar ve mağaralardan oluşur. Evler avlulu (havuş) olup; taş, kerpiç ve leften (Kilis ve yöresinde taş ocaklarından çıkarılan kirli beyaz renkli yapı taşı) yapılmıştır. Yaşam havuşa dönük olduğundan pencereler avluya açıktır. Dışarıya yani sokak ve caddeye açılan pencere çok azdır.
Genellikle tek katlı olan kerpiç evler kırsal kesimde, bir ve iki katlı taştan yapılmış konutlar da kent merkezinde, eski Kilis yerleşiminin (Hindioğlu Mahallesi, Tekye Mahallesi,Çaylak Mahallesi, Ketenciler Mahallesi, Salih Efendi Sokak, Hacı Ömer Ağa Sokak, Abidin Ağa Caddesi, Akcurun Caddesi) bulunduğu mahalle ve sokaklardadır.
İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü olarak kullanılan “Neşet Efendi Konağı (1924/1925), Dağlı Ahmet Bey Konağı, Eski Kaymakam Evi, Süpürgeci Konağı, Müftü Salih Efendi Konağı, Hacı Mehmet Efendi Konağı (1895), Yahya Efendi Konağı (1880/1890), Hacı Muhammed Efendi Konağı / Akıncı Konağı (1895), Kulaksız Binbaşı Konağı ve Mısırlıoğulları Kantarması (kırsal kesimdeki iki katlı ağa evlerine yörede ‘kantarma’ denir) önemli sivil mimari örnekleridir.
Bunlardan “Neşet Efendi Konağı (Kilis Müzesi)” , “YOYAV (Yoksullara Yardım ve Eğitim Vakfı)” ait yapı (Prof. Dr. Alaiddin Yavaşç’nın doğup, büyüdüğü ev) ve “Çok Amaçlı Toplum Merkezi – ÇATOM (Bu yapı 1850 yılında Ermeni kökenli Toros Ağa tarafından konak olarak yaptırılmış daha sonra Şehit Sakıp İlkokulu olarak hizmet vermiştir.) her zaman gezilip görülebilecek mekanlardır.
