Kars: Horomos Manastırı
Horomos Manastırı; Kars’ın Merkez İlçesi’ne 42 km uzaklıkta yer alan Ani Antik Kenti’nin 15 km kuzeydoğusunda, Arpaçay’ın yanındadır.
Ani Krallığı’nın en önemli dini ve kültürel merkezlerinden biriydi ve Ermenistan’da monastik uyanışın dönemi olan Kral I. Abas’ın hükümdarlığında (943-953) yaptırılmıştır.
11. yüzyılda yazan Stefanos Asoğik’in sözleri, bu manastırın bir kervan yolu üzerinde yapılmış olduğunu ima etmektedir.
Horomos’un önemi, Bagratid Krallığı’nın Ani’ye taşındığı 961 yılında oldukça artmıştır. Bagratidler, manastırı bir kraliyet kabristanına çevirdiler.
Manastırın, Türklerin Ani’yi 1064’te fethinden hemen sonraki hikayesi bilinmemektedir.
Bir aradan sonra, 1174 kadar erken bir tarihte, binalarda, iane imalı yazıtlar yeniden yerlerini almaya başlamıştır ve 1180 tarihli bir metin, buradan ünlü bir dini ve kültürel yer olarak bahsetmektedir.
Horomos, Ani’yi 13. yüzyılda Mkhargrdzeli hanedanı adına yöneten feodal aileler için önemli bir mezarlık olmuştur.
Manastırın büyük kütüphanesi ve etkin hatt odası (“scriptorium”) vardı, ve Ani ile kuzey Ermenistan başpiskoposlarının burada ikamet ettiği sanılır.
Horomos’ta ortaçağın en son tarihli yazıtı 1336 tarihlidir. O zamandan 17nci yüzyıla kadar, manastırın tarihi bilinmez ve bu ara dönemde terk edilmiş olması mümkündür.
1788’de manastır yenilenmiş, dış duvarları yeniden yapılmış ve çan kulesi yapılmıştır (veyahut eskisinin yerine yeniden yapılmıştır).
