Iğdır: Hacı İbrahim Kümbeti
Hacı İbrahim Kümbeti; Iğdır’ın Aralık İlçesi, Gödekli Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. İl Merkezi’nden Gödekli Köyü’ne günün belirli saatlerinde toplu ulaşım araçları ile ulaşım sağlanmaktadır.
M.Ö. 4000 bin yıldan beri yerleşim yeri olarak kullanıldığı ve tarih boyunca birçok kavimlerin medeniyet ve kültürlerine ev sahipliği yaptığı bilinen Iğdır’da bir çok tarihi yapı bulunmaktadır. Hacı İbrahim Kümbeti de Iğdır’da bulanan önemli tarihi yapılardandır.
Kuzey güney istikametinde kare planlı olarak inşa edilen ve giriş kapısının üzerindeki Osmanlıca kitabede yazılı bulunan Hicri 1322 (Miladi 1907) tarihinde Hacı İbrahim arlına yapılan kümbetin giriş kapısı güney istikamette olup siyah kesme bazalt taşından inşa edilmiştir.
Kümbetin temeli iki sıra taşla esas binanın duvarlarından dışarı doğru çıkıntı yapmaktadır. İki metre yüksekliğinde ve 5,50 x 5,50 metre çapındaki binanın üstü yarım kubbeli olup, kubbe ile çatının birleştiği yer dışarıya çıkıntı teşkil etmektedir. Güney doğu ve kuzey doğuda birer küçük penceresi bulunan kümbetin içerisi çamurdan basit olarak sıvanmıştır.
İç mekanda bulunan üç mezar ve bu mezarlara ait Osmanlıca yazılı üç mermer kitabe bulunmaktadır. Zaman zaman bu mezarlar define arama maksadı ile tahrip edilmişlerdir. Kümbetin özellikle dış cephesi oldukça sağlam bir şekilde ayakta durmaktadır.
MELEKLİ says:
AKKOYUNLU İBRAHİM GÖDEKLİ KÜMBETİ:
Iğdır ili Aralık İlçesi, Devlet Üretme Çiftliği arazisi içerisinde, (İran Sınırı) yer alan bu Kümbet, 1497-1499 yıllarında Akkoyunlu devletinin başına geçen Gödek Ahmet’in 14. nesilden torunu olan Akkoyunlu İbrahim Gödekli adına 1907 yılında eşi Şerife Gülsüm tarafından yaptırılmıştır. Kümbet içinde İbrahim Gödekli, Şerife Gülsüm ve Kurban Ağa isimlere ait üç mezar bulunmaktadır, Gödek Murat önderliğinde Iğdır’ı yurt edinen Gödekli kabilesi Gödekli köyünü kurmuş ve bu köye Gödekli sülalesinin adını vermişlerdir. Iğdır civarında Akkoyunlu Uzun Hasan’ın torunları olarak adlandırılan bu kabile Gödek, Göde, Gödekli, Gödekmerdan, Özgödek, Güdekli başta olmak üzere bir çok farklı soy isimlerle anılmaktadırlar. Bu boydan göçüp Erzurum, Karadeniz, Maraş, Adana, Ankara(Bala), Kayseri (Pınarbaşı) Kars gibi, anadolunun çeşitli illerine yerleşenler ise Gündoğdu, Güneren, Mirzelioğlu, Kesemen gibi soyisimlerle anılmaktadırlar.
IĞDIR’DAKİ GÖDEKLİ SÜLALESİ;
Gödekli Ailesi oğuzların Üçoklar kolundan Bayındır boyuna mensup bir ailedir. Ailenin soy ağacı Akkoyunlu devletinin kurucusu olan Tur Ali Beyin Babası Pehlivan Beyden itibaren kesintisiz bir şekilde günümüze kadar gelmiş 13. Yüzyıldan bugüne kadar kesin ve bilinen bir soyağacına sahiptir. Kabile Gödek lakabını 1497-99 yıllarında Akkoyunlu hükümdarı olan Gödek Ahmed’ten almaktadır. Gödek lakabı ise Ahmet’in bacakları kısa olduğundan Gödek Ahmet lakabıyla anılırdı. (Gödek; Azerbaycan Oğuz Türkçesinde kısa anlamına gelmektedir)
Gödek Ahmed; 1476 yılında, Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasanın oğlu Uğurlu Mehmet Paşanın, Fatih Sultan Mehmet olarak bilinen II. Mehmed’in Gevherhan sultan isimli kızıyla izdivacından dünyaya gelmiştir, dayısı olan Osmanlı padişahı II. Beyazıd’ın kızı Aynişah ile evlenen Gödek Ahmed’in bu evlilikten Zeynelabidin isimli bir oğlu ve iki kızı olmuştur.
Gödek Ahmed, 1497 -1499 yılları arasında Akkoyunlu devletinin başına geçmiş ve 1499 yılında İsifahanda bir isyana müdahale ederken hayatını kaybetmiştir. Gödek Ahmed’in ölümü Akkoyunlu Devleti’nin istikrarını daha da bozmuş. Yaşanan iç kargaşalıklarla birlikte Akkoyunlu devletin çöküşünü hızlandırmıştı. Murad Mirza ve Elvend Mirza arasında gerçekleşen iktidar savaşı 1500 yılında Akkoyunlu Devleti’nin parçalanmasıyla sonuçlanmıştır. Akkoyunlu devletinin çöküşü sonrası oldukça kalabalık olan Gödek Ahmed sülalesi Erzurum, Karadeniz, Maraş, Adana, Ankara(Bala), Kayseri (Pınarbaşı) Kars, Iğdır, Nahcivan, Karabağ, İran gibi bir çok alana dağılmış buralarda yurt kurmuşlardır. Gödek Murat önderliğinde Iğdır civarında yerleşen bu kabile Gödekli köyünü kurmuş ve bu köye Gödekli sülalesinin adını vermişlerdir. Iğdır civarında Akkoyunlu Uzun Hasan’ın torunları olarak adlandırılan bu kabile Gödek, Göde, Gödekli, Gödekmerdan, Özgödek, Kesemenli, Güdekli başta olmak üzere bir çok farklı soy isimleri almışlardır.
Gödek Ahmet’in 14. nesilden torunu olan Akkoyunlu İbrahim Gödekli adına yapılmış olan bu kümbet Aralık (Başköy) İlçesi Dilucu mevkii dediğimiz Nahçivan, İran ve Ermenistan sınırına çok yakın bir bölgede kurulmuştur. Akkoyunlu İbrahim Gödekli Miladi 1863 yılında Revan şehrinde doğmuş, babasının ismi Abbas Ali annesi ise Hayransa hanımdır. O dönemde Gödekli ailesinin liderliğini yapan, sözü geçen ve velayet yönü ile tanınan İbrahim Gödekli 1903 yılında ise Iğdır’da vefat etmiştir. Aralık ilçesinin ilk kaymakamı olan ve daha sonra Hatay, Kars, Niğde ve Aydın gibi illerimizde valilik görevlerinde bulunan Ünal Özgödek, Aralık ilçesinin tanınmış eşraflarından İsmail Gödekli, bu sülalenin Iğdır’daki bir devamı olarak günümüze kadar gelmiştir. C. OĞUZ