Batman: Bozıkan Kalesi
Bozıkan Kalesi; Batman’ın Sason İlçesi, Kaleyolu (Bozıkan) Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. İlçe Merkezi’nden Kaleyolu (Bozıkan) Köyü’ne günün belirli saatlerinde toplu taşıma araçlarıyla ulaşım mümkündür.
Kaleyolu Köyü, Batman İl Merkezinin 90 km kuzeydoğusunda, Sason İlçe Merkezinin 24 km kuzeyinde bulunmaktadır. Eski Sason Kalesi olarak da adlandırılan Bozıkan Kalesi, Zavasar Dağının güney kısmında Kapıs ve Kus Nehirlerinin birleştiği bölgede oluşan üçgen alandaki yüksek bir kayalığın tepesinde stratejik önemi olan bir yere konumlanmıştır.
Ana kaya üzerine inşa edilen kale düzenli bir plan özelliği göstermemek ile birlikte inşa edildiği tepenin etrafını saran surlar, kalenin kurulduğu topografyanın sunduğu imkanlar dahilinde yapılmıştır. Kalenin deniz seviyesinden yüksekliği yaklaşık olarak 1300 m, kapladığı yüz ölçümü ise kuzey-güney yönünde 176 m, doğu-batı yönünde 134 m’dir. İç kale ve iç kaleye iliştirilmiş dış surlardan oluşan kale bulunduğu bölgeye hakim bir savunma mimarisi örneğidir.
İç kale ve dış surları oldukça tahribata uğramış olup günümüzde sadece kalıntıları kalabilmiştir. İç kaleye kuzey yönünden karayolu ulaşmaktadır. Diğer yönlerden sarp bir uçurum ve nehir hattı geçtiği için iç kalenin tahkimat duvarları daha zayıf inşa edilmiştir. Kuzey yönünde tespit ettiğimiz sur duvarı kalınlıkları ve burç kalıntıları karayolundan gelebilecek olası bir saldırı için çift kademeli sur anlayışı ile inşa edildiği göstermektedir.
Kuzey yönünde tespit edilen burçların gözetleme kulesi niteliğinde dairesel burçlar olduğu gözlemlenmiştir. Kalenin kuzeyinde iki adet tonozlu mekan bulunmaktadır. Bunlardan birinin sarnıç diğerinin ise gözetleme kulesi niteliğinde burç olduğu düşünülmektedir.
Kalenin batı yönünde bir adet burç, doğu yönünde ise tonozlu bir mekan bulunmaktadır. Bu mekanda düzgün bir künk sistemi tespit edilmiş olup buradan hareketle bu mekanın sarnıç olabileceği düşünülmektedir. Ayrıca kalenin güneybatı yönünde ana kayanın oyularak yapılmış ve günümüzde içi toprakla dolu bir geçit bulunmaktadır.
Bu geçit muhtemelen kalenin batısında geçen dereye kadar indiği düşünülmektedir. Günümüzde kaleden kalan kalıntılardan anlaşıldığı kadarıyla iç kale ve dış sur duvarlarının kalınlığının yaklaşık olarak 2.00 m olduğu ve moloz taşlardan inşa edilen sur örgüsünün düzgün kesme taş ile kaplandığı tespit edilmiştir. Sur duvarlarında cas harcı kullanılmıştır. Kale yüzeyinde çok az seramik buluntusuna rastlanmıştır.
